خوانش ناتورالیستی رمان «بین القصرین» اثر نجیب محفوظ

طبیعت گرایی (ناتورالیسم) به عنوان یک مکتب فلسفی به طور خاص در قرن هجدهم میلادی، وارد عرصه نقد ادبی شدوپیوند بسیار نزدیکی با ریالیسم دارد. ناتورالیست ها با حذف جنبه های ماورایی از زندگی انسان، او را موجودی متاثر از محیط و وراثت دانستند و بر این اساس، زندگی و خلقیات او را تفسیر کردند. نجیب محفوظ در آثار ماندگار خود وقایع اجتماعی و سیاسی مصر را ثبت کرده است که بیشتر پژوهش ها از نگاه ریالیستی به آن نظر داشته اند. پژوهش پیش رو خوانشی نو و ناتورالیستی از اولین رمان مجموعه سه گانه نجیب محفوظ؛ بین القصرین، است و با روش تحلیلی-توصیفی به این مسئله پرداخته تا مولفه های ناتورالیستی موجود در رمان را تبیین کند و تفاوت ناتورالیست محفوظ را با نسخه غربی آن نشان دهد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تقریبا تمامی مولفه های این مکتب همچون تاثیر محیط، وراثت، خون و مزاج بر زندگی انسان ها و... بر این رمان قابل تطبیق است؛ به گونه ای که با جرات می توان آن را در شمار معدود آثار ناتورالیستی ادبیات عربی قرار داد. اما نکته مهم در این باره، گرایش های سنتی و شرقی حاکم بر رمان است که باعث شده ناتورالیست نجیبمحفوظ در نگاه به مقدسات و مسایل ماورایی با ناتورالیست های غربی متفاوت باشد. علاوه بر وجود مولفه ها و درون مایه های ناتورالیستی، این رمان در فرم و ساختار همچون کشدار بودن، توصیف دقیق جزییات و صحنه ها و پایان غم انگیز داستان نیز ویژگی های رمان ناتورالیستی را داراست.