تحلیل داده های ژئوشیمی رسوبات رودخانه ای، افق های سیمانی کربناته، و خاک های دیرینه و کاربرد آن در منشایابی و هوازدگی شیمیایی (مطالعه موردی: رودخانه سقز)

در این پژوهش، به منظور مطالعات ژیوشیمیایی رسوبات رودخانه‏ای، افق‏های سیمانی کربناته، و خاک‏های دیرینه حوضه آبخیز رودخانه سقز شانزده نمونه از محل‏های مختلف نمونه‏برداری شد. تجزیه عناصر با دستگاه ICP-MS و روش هضم 4 اسیدی، به لحاظ عناصر اصلی، در نمونه‏ های کربناتی (چه نمونه‏ های کربنات پدوژنیک چه نمونه های سیمانی کربناتی) نشان داد مقدار درصد عنصر Ca نسبت به سایر عناصر بیشتر است که در واقع کلسیتی بودن این نمونه ها را از نظر نوع سیمان کربناتی نشان می‏دهد. به منظور بررسی فرایندهای پدوژنیک بر اساس نسبت‏های عناصر اصلی و ردیاب در نمونه‏ های رسوب آبرفتی متاثر از پدوژنیک (خاک قدیمی)، از رابطه‏ های نسبت های عناصر اصلی () و آبشویی (Ba/Sr) و به منظور درک شدت هوازدگی در پروفیل خاک قدیمی از شاخص های CIA، CIW، و ƩBases/Al استفاده شد. میانگین شاخص  معادل 35/0 به دست آمد که بسیار پایین است و شور شدن کم نمونه‏ های مورد بررسی از پروفیل خاک قدیمی سقز را نشان می دهد. میانگین شاخص Ba/Sr معادل 74/0 به دست آمد. با توجه به این میانگین، مقدار Sr در نمونه‏ها بیشتر از Ba بوده و آبشویی در این پروفیل کمتر اتفاق افتاده است. میانگین CIA محاسبه شده 5/66 بود. این مقدار با CIA خاک‏های قدیمی مشابه آلفی‏سول (آرجیلی‏سول) بازالت در گروه بازالت سیلابی رودخانه کلمبیا، تحت شرایط دمایی که مقادیر CIA افق B را به 60 تا 70 رسانده است، همخوانی دارد. میانگین شاخص ƩBases/Al 96/0 بود. با توجه به مقدار 5/0 از نسبت ƩBases/Al، که یک خط تقسیم مهم آماری میان آلفی‏سول و آلتی‏سول است، افق خاک قدیمی مشابه آلفی‏سول‏هاست. پس، بر اساس این شاخص ژیوشیمیایی، کربنات پدوژنیک در شرایط آب وهوایی سرد و خشک پلیستوسن پایانی تحول پیدا کرده است.