گروه بندی لاین های نوترکیب برنج با استفاده از روش های تجزیه خوشه ای و تجزیه به مولفه های اصلی

به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی و گروه بندی لاین های نوترکیب برنج، تعداد 144 لاین نوترکیب حاصل از تلاقی دو رقم برنج ایرانی نعمت و هاشمی در موسسه تحقیقات برنج کشور در دو سال زراعی 1396 و 1397 ارزیابی شدند. آزمایش بر اساس طرح حجیم شده (آگمنت) انجام شد و چهار رقم (دو والد هاشمی و نعمت و دو رقم علی کاظمی و خزر) به عنوان تیمارهای شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تفاوت های معنی داری بین ژنوتیپ های برنج از نظر تمامی صفات مورد مطالعه وجود داشت. بیش ترین تنوع در هر دو سال به ترتیب برای صفات طول خروج خوشه از غلاف و عملکرد دانه و کم ترین تنوع برای ضریب تبدیل مشاهده شد. مقایسه میانگین ها نشان داد که بعضی از لاین ها از لحاظ عملکرد و سایر صفات مهم زراعی نسبت به سایر لاین ها برتری داشتند. تجزیه خوشه ای بر مبنای میانگین داده های دو سال، لاین های مورد مطالعه را در چهار گروه قرار داد. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نیز نشان داد که پنج مولفه اصلی مستقل در حدود 82 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند و نمودار دوبعدی حاصل نیز لاین های مورد مطالعه را در سه گروه دسته بندی کرد. با توجه به نتایج مقایسه میانگین ها، تجزیه خوشه ای و تجزیه به مولفه های اصلی، لاین های 157، 113، 114، 142 و 130 با داشتن بیش ترین مقدار عملکرد و کم ترین مقدار دوره رسیدگی، به عنوان لاین های برتر پرمحصول و زودرس در این مطالعه انتخاب شدند و می توانند برای معرفی رقم یا تولید هیبرید در برنامه های اصلاحی بعدی مورد استفاده قرار گیرند.