نیروی دریایی تجاری_نظامی ایران در خلیج فارس در عصر نادرشاه افشار

خلیج‌فارس به‌عنوان شاهرگ اصلی تجارت ایران در طول تاریخ نقش کلیدی در رونق بازار معیشتی ایران و کشورهای حاشیه داشته است. هرگونه تحولی بر اثر عوامل بیرونی و درونی، طبعا بر وضعیت اقتصادی این منطقه تاثیرگذار بوده است. تاریخچه دریانوردی ایرانیان در خلیج‌فارس به دوره باستان یعنی نزدیک به پانصد سال قبل از میلاد بازمی‌گردد اما دریانوردی ایرانیان بعد از دو دوره شکوفایی یعنی هخامنشی و ساسانی، پس از ورود اسلام به ایران دیگر آن جایگاه سابق را نداشت. مقارن با روی کار آمدن نادرشاه افشار در ایران (قرن دوازدهم هجری/ هجدهم میلادی) خلیج‌فارس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شد. کمپانی‌های هند شرقی‌ اروپایی (انگلیس، هلند و فرانسه) و نیز همسایگان ایران (ترکیه عثمانی و عمان) در این‌ مقطع فعالاانه به دنبال اهداف سیاسی و تجاری خود در خلیج‌فارس بودند. نادرشاه با اشراف بر این موضوع، با کاهش نفوذ سیاسی و نظامی عثمانی و عمان در خلیج‌فارس و سرزمین‌های مجاور آن‌ و همچنین افزایش تجارت بازرگانی خلیج‌فارس که بیشتر در دست کمپانی‌های هند شرقی اروپایی بود، روابط خارجی خود را بیشتر از هر حوزه‌ دیگر در خلیج‌فارس متمرکز کرد. این مقاله به شیوه توصیفی- تحلیلی با ارایه چشم‌اندازی از فراز و نشیب‌های روابط سیاسی و تجاری، به بازتاب اهمیت خلیج‌فارس در روابط خارجی‌ ایران و همچنین سابقه کشتی‌سازی و اهمیت نیروی دریایی ایران عصر نادری، در خلیج‌فارس می‌پردازد.