قرآن کریم؛ مخلوق باواسطه یا بی واسطه؟

تحلیل فلسفی وحی و تکلم الهی، یکی از ضرورت های دینی است. بشری بودن الفاظ قرآن کریم، انگاره ای است که حداقل از قرن سوم هجری، برای تبیین نحوه خلق قرآن کریم طرح شده است. برخی معاصران همچون سروش و... برآنند که با توجه به اصل «سنخیت»، ممکن نیست قرآن مخلوق بی واسطه خداوند باشد؛ بلکه باید قرآن کریم را از طریق و به واسطه پیامبر اکرم (ص)، به خداوند نسبت داد. ازاین رو، پس از تبیین نحوه تمسک او به اصل سنخیت، برداشت اش از این قاعده تحلیل و نقد شده است. این مسئله در فلسفه، ذیل عنوان ربط حادث به قدیم بررسی می شود و فلاسفه از دیرباز راه حل هایی برای تبیین آن ارایه کرده اند. به طوری که اصل سنخیت مانع از الهی دانستن الفاظ قرآن کریم نیست و با توجه به مبانی فلسفی سروش و کسانی مانند او که بیشتر برآمده از فلسفه صدراست، ازجمله مبانی وحدت تشکیکی وجود، می توان به دست آورد که پذیرش اصل سنخیت و بساطت ذاتملازمه ای با بشری بودن الفاظ قرآن کریم ندارد و ضمن پذیرش آنها، همچنان الفاظ قرآن کریم را می توان مخلوق بی واسطه خداوند دانست.