تحلیل سری های زمانی دیرپایی فصل بارش در ایران

سرزمین ایران دارای آب وهوای خشک و نیمه خشک است و توزیع مکانی - زمانی بارش در آن، بسیار نا یکنواخت است. یکی از ابعاد بارش که برای پیش بینی های زمانی و همچنین برنامه ریزی و اقدامات لازم در زمینه مدیریت منابع آب و غذا، اهمیت بسزایی دارد؛ دوام و دیرپایی فصل بارش است. از این رو در پژوهش پیش رو، ابتدا بر پایه داده های روزانه بارش از مجموع 108 ایستگاه اعم از هواشناسی و وزارت نیرو، دیرپایی فصل بارش کشور در دوره مرطوب (سپتامبر- می)، در سری زمانی 25 ساله (1991-2015) برای هر سال محاسبه شد. در مرحله بعد با استفاده از تحلیل خوشه ای، پنج پهنه بارشی به ترتیب بسیار دیرپا، دیرپا، میانوند، کوتاه و بسیارکوتاه در محیط سورفر و با روش کریجینگ پهنه بندی شد. سپس به منظور بررسی تغییرات دیرپایی فصل بارش، از آزمون من کندال ویرایش شده یو و ونگ (Yue & Wang) استفاده شد. نتایج نشان داد که پهنه یک دارای دیرپاترین طول دوره بارشی بوده، دیرپایی فصل بارشی آنبه طور معنی داری در حال افزایش است. در پهنه دو، اگر چه دیرپایی فصل بارشی در حال کوتاه شدن است ولی در بخش هایی در دامنه های جنوبی البرز افزایش معنی دار مشاهده می شود. در پهنه سه بویژه در نواحی شرقی و جنوب غربی، فصل بارشی در حال کوتاه شدن و در نواحی مرکزی در حال افزایش است. در پهنه چهار و پنج، فصل بارشی کوتاه و بسیار کوتاه است و روند کاهشی فصل بارشی نیز به صورت معنی داری ادامه دارد. بدین ترتیب در اکثر پهنه ها، فصل بارش در حال کوتاه تر شدن است. تنها در پسکرانه های جنوبی دریای خزر تا دامنه های جنوبی البرز و دامنه های شرقی زاگرس  فصل  بارش به طور معنی داری در حال طولانی تر شدن است.