تنوع بیماریزایی جدایه های Didymella rabiei عامل سوختگی نخود در سه استان غربی ایران

سوختگی ناشی از Didymella rabiei  مهم ترین عامل محدودکننده تولید نخود در جهان، از جمله استان های غربی ایران است. هدف از این پژوهش تعیین تنوع بیماری زایی جدایه های بیمارگر از استان های غربی ایران (ایلام، لرستان و کرمانشاه) و ارتباط تنوع بیماری زایی با منشا جغرافیایی آنها بود.  

در طول فصل زراعی 97- 96 نمونه هایی از گیاهان آلوده از مزارع نخود استان های غربی، جمع آوری شده و به آزمایشگاه منتقل گردید. بدین ترتیب صد جدایه خالص از D. rabiei تهیه شد. جدایه ها بر اساس محل جمع آوری به 20 گروه تقسیم شدند. از هر گروه، بر اساس خصوصیات مورفولوژیک، یک جدایه به عنوان نماینده جهت انجام آزمایش گلخانه ای انتخاب گردید. تنوع بیماریزایی این 20 جدایه روی هشت رقم افتراقی نخود در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در گلخانه بررسی شد.

تجزیه واریانس داده های آزمایش نشان داد که اختلاف معنی داری بین واکنش رقم ها به جدایه های مختلف بیمارگر در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. جدایه های بیمارگر بر اساس واکنش رقم های افتراقی، در سه گروه بیماریزای 1 (کم آزار) ، 2 (پرآزار یا نیمه پرآزار) و 3 (بسیار پرآزار) شناسایی شدند. جدایه های استان های کرمانشاه و لرستان در گروه 1 و جدایه های استان ایلام در گروه های 1، 2 و 3 قرار گرفتند. بیشترین شدت بیماری در سه جدایه از استان ایلام مشاهده شد. رقم ILC3996 بیشترین مقاومت را نسبت به همه این جدایه ها نشان داد.

جدایه های D. rabiei در سه استان غربی ایران در سه گروه بیماری زای 1، 2 و 3 ، کم آزار، نیمه پرآزار و بسیار پرآزار قرار دارند. جدایه های بسیار پرآزار در استان ایلام شناسایی شدند که از آنها می توان برای برنامه های اصلاحی تولید رقم های مقاوم نخود به بیماری استفاده نمود. رقم غیرزراعی ILC3996 که نسبت به همه این جدایه ها مقاومت نشان داد، دارای ژن های مقاومت به این گروه های بیماری زای بیمارگر است.