مقایسه گروه بندی و کیفیت مرزبندی های موروثی خاک با مدل های داده کاوی کمی: مطالعه موردی بخش هایی از استان چهارمحال و بختیاری

کشف ارتباط بین خاک ها و گروه بندی آن ها بر اساس فاکتورهای مختلف، دربرگیرنده اهمیت بسزایی در زمینه های مختلف از جمله مدیریت اراضی و کشاورزی پایدار می باشد. این امر با ترسیم مدل های ذهنی و بر اساس فاکتورهای محیطی در قالب نقشه های سنتی خاک آغاز، و با استفاده از مفهوم فاصله و شباهت به کمک مدل های کمی و ریاضی، ادامه یافته است. تحقیق حاضر به منظور مقایسه گروه بندی های در دسترس نقشه سنتی خاک با مدل های کمی کلاسیک و مدرن صورت می گیرد. به این منظور، داده های موروثی خاک منطقه شهرکرد-بروجن با کمک الگوریتم های مختلف از جمله خوشه بندی سلسله مراتبی، میانگین های کا، درخت طبقه بندی و فاصله تاکسونومیکی گروه بندی شدند و نتایج با کلاس های خاک نقشه موروثی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج بررسی‎ها در رزلوشن مکانی 90 متری نشان داد که گروه بندی های بدست آمده از درخت طبقه بندی، با کلاس های نقشه موروثی، بیشترین همخوانی را دارند. همچنین، الگوریتم های خوشه بندی سلسله مراتبی و میانگین های کا معمولی نیز به ترکیب گروهی مشابه با الگوی فیزیوگرافیک سنتی از نظر ویژگی های محیطی و مورفولوژیکی منجر شدند. آنالیز فاصله تاکسونومیکی با در نظر گرفتن همبستگی بین گروه ها و همچنین ویژگی های مورد بررسی، به بهترین ترکیب کلاس ها از نظر ویژگی های مختلف آن ها و همچنین بالاترین همبستگی درون کلاسی (522/0) و کمترین نسبت تغییر واریانس گروهی (915/0) منجر گردید. مقادیر کم آماره آنالیز تجزیه واریانس چندگانه (بین 001/0 در مدل سنتی تا 014/0 در مدل درختی)، نشان داد مدل های مورد بررسی بجز میانگین های کا، خاک ها را بطور موثری از یکدیگر تفکیک کرده اند. بطورکلی، استفاده از مدل های طبقه بندی عددی می توانند به نمایان کردن روابط کمی بین خاک ها منجر شود. خاک شناس می تواند در نهایت ترکیب این گروه بندی ها را با استفاده از تجربه و آگاهی خویش از منطقه مورد بررسی در راستای دستیابی به گروه های یکنواخت تر از نظر ویژگی های مدیریتی و تاکسونومی آن ها تعدیل یا تصحیح کند.