اثر پوشش های گیاهی بر ذخیره کربن آلی خاک و میزان تثبیت دی اکسید کربن در کاربری های دراز مدت، منطقه بجستان

پوشش اراضی و تخریب خاک، به طور موثر بر انتشار گازهای گلخانه ای اثر گذاشته و منجر به گرمایش جهانی می گردد. از این رو، این تحقیق با هدف بررسی رابطه بین ذخیره کربن آلی خاک، پوشش اراضی و کاربری های مختلف در دو عمق 20-0 و 40-20 سانتی متری در منطقه بجستان استان خراسان رضوی انجام گرفت. تعداد 122 نمونه خاک (دو عمق × 61 موقعیت نمونه برداری= 122 نمونه) از اراضی با کاربری مختلف باغی (انار، پسته و زعفران)، زراعی (جو)، بیابانی (زیر اشکوب درختان تاغ و فضای بین درختان) و مرتعی برداشت گردید. نتایج نشان داد که خاک زیر پوشش تاغ در عرصه های بیابانی در لایه سطحی (Kg m-2 17/3) و باغات انار در هر دو عمق (Kg m-2 57/2 در عمق 20-0 سانتی متری و Kg m-2 63/1 در عمق 40-20 سانتی متری) دارای بیشترین میزان ذخیره کربن بود. به عبارتی، خاک زیر اشکوب تاغ 35/21 درصد از کل ذخیره کربن سطحی را به خود اختصاص داده و معادل66/116 تن در هکتار CO2 جذب شده در خاک دارا می باشد و حدود 5/3 برابر بیشتر از مناطق بین درختان تاغ می باشد. در نهایت، میزان CO2 جذب شده در خاک پوشش های مطالعاتی، به ترتیب دارای ارزش 45/8193 و 00/3018 دلار در هکتار در افق سطحی و زیر سطحی بود. مقایسه داده های کربن آلی خاک مربوط به سال های 1382 و 1396 در اراضی تحت کشت در افق سطحی خاک نشان از افزایش 60/10 و 23/19 درصد به ترتیب در باغات انار و پسته و در ارتباط با زعفران و جو نیز 5/3 تا 4 برابر افزایش نشان داده است. بنابراین، داشتن اطلاعات کافی از تغییرات (مثبت و منفی) در کربن آلی خاک با زمان به منظور ارزیابی اثرات مدیریت های متفاوت اراضی مختلف در افزایش فرآیند ذخیره کربن، می تواند در مدیریت پایدار اراضی به ویژه مناطق خشک کشور موثر باشد.