مطالعه نقش انگلیسی ها در جامعه ایران در آستانه جنگ جهانی اول

جنگ و انقلاب هر دو می توانند واقعیات پنهان را آشکار کنند. جنگ جهانی اول، اگر چه به ظاهر امری سیاسی و نظامی بود؛ اما آثار فرهنگی و اجتماعی گوناگونی را از خود باقی گذاشت. این مطالعه با رویکرد کیفی و روش تحلیل، به دنبال بررسی اوضاع کشور ایران در آستانه جنگ جهانی اول است و می کوشد تا پاسخ دهد که اسناد به جای مانده، چگونه تجربه این دوران را درک کرده اند و کدام مسایل اجتماعی، ناشی از حضور انگلیسی ها در ایران بوده است؟ از مجموع اسناد گردآوری شده در موضوع جنگ جهانی اول با توجه به معیار ورود به شیوه نمونه گیری هدفمند، اسنادی برای بررسی انتخاب شدند و با رسیدن به اشباع نظری، جمع آوری نمونه ها متوقف شد. به عنوان مهم ترین مسئله اجتماعی می توان به وجود شبه آنومی در این دوران اشاره کرد. کشور ایران در اثر دخالت قدرت های بیگانه از جمله انگلستان و حضور انگلیسی ها در جامعه ایران به ناچار گرفتار آنومی شد و این آنومی تحمیلی را می توان شبه آنومی گفت. در این میان، گروه های مختلف اجتماعی اعم از مقامات و طبقات عادی دو دسته شدند، یک گروه به منفعت آنی خود توجه داشتند و با انگلیسی ها همراه شدند و گروه دوم تلاش می کردند که ضمن مبارزه با دخالت انگلیسی ها در اداره امور داخلی کشور، خطر وجود انگلیسی ها را از نظر دور ندارند که این دوگانگی، بسترساز مسایل مختلف برای جامعه ایران از این زمان به بعد گردید.