مروری بر مدل های مفهومی و عددی تکامل کربنات های پدوژنیک در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک

افقهای کلسیک (تجمع کربناتهای ثانویه یا پدوژنیک) نتیجه فرایندهای پدوژنیک هستند و در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا و ایران گسترش زیادی دارند. مدلها ابزارهای قوی جهت آزمون فرضیات و فرآوری اطلاعات موجودند. مدلها و طبقه بندیهای متعددی برای تشکیل و تکامل کربناتهای پدوژنیک و کلکریتها ارایه شده است که شامل مدلهای مفهومی و مدلهای عددی و کامپیوتری اند. در این پژوهش سی مدل مفهومی و عددی ارایه شده برای تشکیل و تکامل مورفوژنتیکی کربناتها بررسی شد. مدلهای مفهومی نشان میدهند بافت و مرحله تکاملی خاک (سن خاک) مهمترین عامل کنترل کننده مورفولوژی کربناتهای پدوژنیک در خاکها هستند و در مراحل اولیه تکاملی نودولها و پوششهای کربناتی به ترتیب در خاکهای با بافت ریز و درشت غالب اند. در مراحل پایانی تکامل، تجمع کربناتها به صورت افقهای سیمانی شده و متراکم و در هر دو نوع بافت خاک مشابه هستند. تولید مدلهای عددی و کامپیوتری برای تجمع کربناتها در خاکها با توجه به ویژگیهای بسیار پیچیده سامانه خاک موضوعی بسیار چالش انگیز است. با وجود ضعفهای مدلهای کامپیوتری، این مدلها جهت آزمون سناریوهای مختلف تغییرات اقلیمی کواترنری بر تکامل خاکها بسیار مهم اند و امید است با شناخت بیشتر ویژگیهای خاکهای آهکی و فرایندهای تشکیل کربناتهای پدوژنیک و همچنین پیشرفت تکنولوژی و مدلسازی مدلهای کامپیوتری با دقت بیشتر در آینده توسعه پیدا کنند.