مدل سازی رابطه طوفان های گرد و غبار با متغیرهای حدی و متوسط دما در نیمه غربی کشور

افزایش وقوع طوفان های گرد و غبار در چند سال اخیر در غرب و جنوب غرب ایران، اهمیت پیش بینی و ارتباط این پدیده با نوسانات اقلیمی را دوچندان کرده است. هدف از این پژوهش، بررسی شدت همبستگی و مدل سازی رابطه فراوانی روزهای همراه با طوفان گرد و غبار (FDSD) با متغیرهای حدی و متوسط دما در نیمه غربی کشور می باشد. بدین منظور از داده های ساعتی گرد و غبار و کدهای سازمان جهانی هواشناسی و همچنین داده های اقلیمی شامل دمای متوسط، دمای بیشینه و دمای کمینه در مقیاس ماهانه با طول دوره آماری 25 ساله (2014-1990) در 26 ایستگاه سینوپتیک واقع در نیمه غربی کشور استفاده شد. برای ارتباط سنجی فراوانی روزهای همراه با طوفان گرد و غبار با متغیرهای حدی و متوسط دما از ضرایب همبستگی پیرسون و اسپیرمن و همچنین روش رگرسیون خطی چندمتغیره در نرم افزار SPSS استفاده شد. به منظور تحلیل همبستگی، نقشه پهنه بندی ضرایب با روش IDW در نرم افزار ArcGIS تهیه شد. نتایج نشان داد که بالاترین ضریب همبستگی با شاخص FDSD مربوط به متغیر دمای بیشینه در ایستگاه آبادان با مقدار 875/0 و دمای کمینه در ایستگاه اهواز با مقدار 893/0 بود. همچنین با افزایش شاخص FDSD، مقادیر ضریب همبستگی افزایش یافت؛ به نحوی که در ایستگاه های آبادان و اهواز که به ترتیب با 401 و 321 روز در بازه زمانی 25 ساله، رکورددار بیشترین تعداد روزهای همراه با طوفان گرد و غبار بودند، بالاترین ضرایب همبستگی بین متغیرهای حدی و متوسط دما با شاخص FDSD مشاهده شد. مدل سازی رگرسیون چند متغیره بین گرد و غبار و پارامترهای مختلف دما در نیمه غربی کشور نیز نشان داد که تاثیر متغیرهای حدی دما در وقایع گرد و غبار بیشتر از دمای متوسط است. مدل های رگرسیونی نیز نشان می دهند که در بهترین حالت، متغیرهای حدی دما در آبادان 2/81 درصد و در بندرماهشهر 3/79 درصد  از تغییرات شاخص FDSD را تبیین می کنند.