الگوهای همدید تعیین کننده مسیر حرکت سامانه های بارشی با منشاء سودانی

سامانه سودانی مهمترین سامانه تامین‏کننده بارش مناطق‏جنوبی ایران است. این سامانه در شرایط همدیدی مختلف، از مبادی ورودی و مسیرهای متفاوتی از ایران عبور می‏کند. هدف اصلی این تحقیق شناسایی و معرفی الگوهای‏همدیدی و سامانه‏های اصلی تاثیرگذار در تعیین مسیر حرکت سامانه‏سودانی می‏باشد. برای دستیابی به این مهم نیمه‏جنوبی ایران به سه منطقه جنوب‏غرب، جنوب‏میانی و جنوب‏شرق تقسیم گردید. با اعمال معیارهای لازم 142سامانه‏بارشی شناسایی شد. پس از استخراج منشا آنها هسته‏مرکزی، پهنه اولین منحنی بسته و محور اصلی زبانه کم‏فشارسودانی به تفکیک هر گروه استخراج شد. نتایج نشان می‏دهد موقعیت استقرار هسته و الگوی گسترش اولین منحنی بسته کم‏فشار در ماه‏های مختلف بارشی و سامانه‏های مسیرهای سه‏گانه، از لحاظ موقعیت مکانی تفاوت چندانی ندارد. بلکه مهمترین سامانه موثر در تعیین مسیر حرکت سامانه‏های‏سودانی واچرخندعربستان و الگوی گسترش ناوه شرق‏مدیترانه می‏باشد. در الگوی همدیدی سامانه‏های جنوب‏غرب، واچرخندعربستان در نیمه‏شرقی عربستان استقرار می‏یابد. محور ناوه‏ها دراین حالت عموما گسترش شمالی-جنوبی دارند. درنتیجه پهنه و شدت بارش سامانه‏هایی که از جنوب‏غرب وارد ایران می‏شوند بیشتر از دو مسیر دیگر است. تمرکز محور ناوه‏های این مسیر بین طول‏های 30 تا 40 درجه شرقی (مدیترانه شرقی) می‏باشد. در سامانه‏های جنوب‏میانی واچرخندعربستان قدری جنوب‏سو شده و محوری شمال‏شرقی-جنوب‏غربی پیداکرده است. در این الگو ناوه‏های مدیترانه‏ای عموما محوری شمال‏شرقی-جنوب‏غربی دارند. در سامانه‏های جنوب‏شرق واچرخندعربستان با جابجایی شرق‏سوی نامتعارف برروی هند مستقر می‏شود. گسترش و امتداد محور ناوه‏ها و زبانه کم‏فشارسودانی مسیر جنوب‏شرق، دارای انضباط و هماهنگی ساختاری نمی‏باشد. این عدم‏تقارن را باید در توپوگرافی عمومی فلات‏تبت و الگوی‏گردشی مترتب در اثر حضور واچرخندتبت برآن جستجو کرد.