بررسی امکان «وجوب مشروط» با تاکید بر دیدگاه استاد آملی لاریجانی

یکی از دلایل انکار «واجب مشروط» از سوی اصولیان این است که «هییت» از معانی حرفی است و معانی حرفی، جزیی و تقییدناپذیرند؛ پس نمی توان قید را به آنها بازگرداند. در مقابل، بزرگانی مانند صاحب کفایه، محقق اصفهانی و محقق خویی بر اساس انکار جزیی بودن معنای «هییت»، همچنین اثبات امکان «تقیید جزیی» به این گونه که یا از ابتدا آن را به صورت مقید ایجاد کنیم (بر اساس نظر مرحوم آخوند) و یا به صورت معلق تصویرش کنیم (بر اساس بیان محقق اصفهانی، محقق عراقی، محقق خویی و امام خمینی) و نیز بازگرداندن قید به چیزی بیرون از معنای «هییت» (نظریه محقق روحانی که استاد آملی لاریجانی نیز آن را تقویت کرده است)، به این استدلال منکران «واجب مشروط» پاسخ داده اند. اشکال دیگر «وجوب مشروط» این است که مفاد «هییت» معنای حرفی آلی و غیر مستقل است؛ از این رو تقیید نمی پذیرد. به این استدلال نیز پاسخ هایی داده شده است؛ از جمله امکان لحاظ استقلالی معانی حرفی (محقق خویی)، امکان انشاء همراه با قید از آغاز (صاحب کفایه و محقق اصفهانی)، نگاه استقلالی پس از انشاء آلی (محقق اصفهانی و امام خمینی)، رجوع قید به «ماده منتسب» (محقق نایینی). این تحقیق که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده، به این نتیجه رسیده که هیچ یک از دو اشکال بررسی شده، یعنی جزیی بودن معنای حرفی و آلی بودن آن، نمی تواند مانعی برای «وجوب مشروط» ایجاد کند.