برآورد و مقایسه میزان فرسایش خاک در نظام های کشاورزی حفاظتی و مرسوم (مطالعه موردی: مزارع سویای شهرستان گرگان)

استان گلستان از لحاظ سطح زیر کشت و میزان تولید سویا در رتبه اول کشور قرار دارد. بیش ین سطح زیرکشت سویا در این استان به شهرستان گرگان اختصاص دارد. اخیرا در این شهرستان نظام کشاورزی حفاظتی در حال گسترش می باشد. با توجه به اهمیت فرسایش در هدر رفت خاک و تاثیر آن در حاصل خیزی، برآورد میزان فرسایش در اراضی کشاورزی دارای اهمیت است. هدف از این مطالعه برآورد و مقایسه میزان فرسایش خاک تحت دو نظام کشت مرسوم و حفاظتی سویا و تهیه نقشه فرسایش در اراضی کشاورزی شهرستان گرگان می باشد. مطالعه حاضر در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 96-1395 انجام شد. بدین منظور 38 مزرعه با نظام کشت مرسوم و 10 مزرعه نظام کشت حفاظتی با استفاده از معادله جهانی هدررفت خاک ارزیابی شدند. مزارع در چهار جهت اصلی شهرستان و بر اساس پنج مرکز خدمات کشاورزی انتخاب شدند. برای تهیه نقشه متغیر های دخیل در معادله جهانی هدررفت خاک از روش های زمین آماری در محیط ArcMap نسخه 3/10 استفاده شد. با توجه به نتایج، میزان فرسایش در اراضی تحت نظام حفاظتی با میانگین 024/55 کیلوگرم بر هکتار در سال و تحت نظام مرسوم با میانگین 31/131 کیلوگرم بر هکتار در سال زراعی برآورد شد. نتایج نشان داد تفاوت معنی داری در سطح 99 درصد بین این دو نظام کشت بر اساس آزمون تی وجود دارد. هم چنین با بررسی نقشه میزان فرسایش خاک، مشخص شد که مزارع واقع در نیمه شرقی شهرستان، دارای بیش ترین میزان فرسایش می باشند. دلیل این امر بالا بودن میزان فرسایندگی باران، فرسایش پذیری خاک و نیز کمبود پوشش سطح خاک به واسطه حذف بقایای گیاهی می باشد. بطورکلی با اجرای کشاورزی حفاظتی در اثر حفظ بقایا در سطح خاک و کاهش خاک ورزی، فرسایش خاک کاهش یافته و با حفاظت از خاک به عنوان یک خدمت بوم سازگانی، می توان اثرات ناشی از فرسایش را به طور معنی دار در مزارع کاهش داد.