بررسی انباشت عناصر سنگین و شاخص های کیفی رسوبات در سد کلان ملایر

رسوبات یکی از مهم ترین منابع در بررسی تاریخچه آلودگی های یک بوم سازگان آبی می باشند و به عنوان یک مخزن و حامل برای آلاینده ها در محیط های آبی عمل می کنند. هدف از این تحقیق ارزیابی درجه آلودگی عناصر سنگین در سد کلان ملایر و بررسی کیفیت آن براساس سه شاخص تعیین کیفیت رسوب بود. در این مطالعه، عناصر سنگین مانند آرسنیک، کادمیم، کروم، مس، منگنز، جیوه، نیکل و روی در 12 ایستگاه از رسوبات بستر رودخانه و دریاچه سد اندازه گیری شدند. سپس، کیفیت رسوبات توسط شاخص زمین انباشت، شاخص آلودگی و فاکتور غنی شدگی تعیین شد. بیش ترین مقادیر شاخص آلودگی به ترتیب به آرسنیک (520/2)، نیکل (225/1) و جیوه (138/1) اختصاص داشت. نتایج برآورد شاخص ها نشان داد بیش ترین مقدار مربوط به عناصر آرسنیک، نیکل و جیوه در ایستگاه های 9 تا 12 بود. آنالیز مولفه اصلی داده های بدست آمده را تایید کرد و دو مولفه بیش از 85 درصد واریانس را به خود اختصاص داده و مقدار ارزش ویژه بیش تر از واحد داشت. تمام عناصر سنگین بررسی شده (به جز منگنز) وابستگی مثبتی با یکدیگر داشتند. با توجه به موقعیت ایستگاه های 9 تا 12 که در نزدیکی مزارع کشاورزی قرار دارند، بالا بودن میزان غلظت برخی عناصر سنگین در این ایستگاه ها را می توان ناشی از منابع انسانی و طبیعی همچون استفاده بیش از حد از نهاده های کشاورزی، کاربرد سموم و کود شیمیایی و ورود زه آبهای اراضی زراعی نسبت داد.