نگاهی به دلایل جامعه شناختی نابودی زبان ها

از زمان های بسیار دور زبان ها به دنیا آمده اند، زیسته اند و از میان رفته اند. اما امروزه با سرعتی بی سابقه در حال نابودی اند. اکنون در جهان در هر سال ده زبان خاموش می شود و زبان شناسان پیش بینی می کنند اگر این روند ادامه یابد؛ نود درصد زبان ها تا سده ی آینده رو به خاموشی خواهند رفت. از آن جایی که فرهنگ وابسته به زبان است، با زبان شکوفا می شود به حیات خود ادامه می دهد و منتقل می شود؛ با مرگ هر زبان فرهنگ وابسته به آن نیز در معرض نابودی قرار می گیرد. از سوی دیگر هر زبانی سازگاری های ضروری با شرایط ویژه ی اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی را برای گویشورانش فراهم کرده و امکان شناخت هستی از دریچه ای ویژه را برای آن ها میسر می سازد. لذا مرگ زبان ها به مثابه نابودی همه ی این امکان های ضروری برای حیات اجتماعی و تداوم فرهنگ است. در این مقاله سعی شده به نابودی زبان ها به عنوان یک مسئله ی مهم فرهنگی و دلایل آن پرداخته شود. جهت بررسی از روش اسنادی و کتابخانه ای (با مراجعه به افکار و نظریه های زبان شناسان و پژوهشگران حوزه ی مردم شناسی و جامعه شناسی زبان) استفاده گردیده و به ویژه تحولات سده و دهه های اخیر (در زمینه مرگ زبان ها) در تمام جوامعی که با این مسئله رو به روی اند مد نظر قرار گرفته است. نتیجه به دست آمده نشان می دهد که در نابودی زبان ها عوامل عدیده ای دخیلند که دارای ابعاد روان شناختی، جغرافیایی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بوده و از جنبه های خرد مانند میزان علاقه ی فردی کاربران به حفظ زبان مادری گرفته تا جنبه های کلان مانند کاهش جمعیت گویشوران، عوامل طبیعی، استعمار، جهانی شدن، نقش دولت های ملی و... را شامل می باشد. بنابراین حل این مسئله تلاش ها و دگرگونی هایی همه جانبه را در عرصه های خرد و کلان طلب می کند.