عوامل موثر بر رفتار کاربران راه در گره های ترافیکی (مطالعه موردی: شهرستان بابل)

هدف اصلی این پژوهش بهبود عملکرد (ایمنی، جریان و...) گره های ترافیکی شهری با شناخت عوامل موثر بر رفتار استفاده کنندگان در مواجهه با آن است. به منظور دستیابی به این هدف، ابتدا ضمن بررسی تحقیقات گذشته، مبانی و عوامل انسانی و محیطی موثر بر رفتار رانندگان در گره های ترافیکی شناخته شد. در ادامه طی مطالعه موردی در شهر بابل، ویژگی های این شهر پیرامون کالبد و شبکه معابر، عوامل مختلف تاثیرگذار، شناسایی و تعیین شدند.

پس از تعیین نهایی عوامل موثر، پرسش نامه ای پیرامون این عوامل جهت جمع آوری و ارزیابی اطلاعات از افراد تدوین و پایایی و روایی آن تایید گردید. با توجه به نظرات استفاده کنندگان و جامعه آماری مورد مطالعه (250 نفر از رانندگان درون شهری شهرستان بابل)، متغیرها و امتیاز به دست آمده، هر یک مورد ارزیابی قرار گرفت. این مرحله با استفاده از جمع آوری اطلاعات به کمک پرسش نامه و ارزیابی متغیرهای مستقل و وابسته (امتیاز افراد به ارزیابی رفتار رانندگان در گره های ترافیکی با توجه به عوامل تاثیرگذار) صورت پذیرفت. در نهایت مدل سازی آماری جهت بررسی ارتباط متغیرها با متغیر مستقل در نرم افزار آماری انجام شد. در بخش تحلیل عاملی، پس از ارزیابی و تایید روایی و پایایی پرسش نامه ها، سهم متغیرها در عوامل درنظر گرفته شده تعیین و دسته بندی شدند.

نتایج مدل سازی انجام شده نشان می دهد که از میان 17 عامل شناسایی شده، عواملی نظیر عدم تمرکز حواس رانندگان و بی توجهی آنها به قوانین و مقررات رانندگی، تراکم بالای ترافیک، بازدارنده نبودن جریمه ها، ناهموار بودن جاده ها، سرعت گیرهای ناگهانی و محرکه های درونی مانند خشم و عصبانیت، اضطراب، استرس، هیجان و جلوه های بصری نامناسب نظیر تبلیغات اطراف مسیر حرکت در ارتباط با متغیر وابسته بوده و در مدل تاثیرگذار هستند و ضریب سطح معناداری آن ها زیر 5 درصد می باشد.

رویکرد استفاده شده توسط اکثر مطالعات برای حل مشکل ازدحام ترافیک، بیشتر ماکروسکوپی است که وسایل نقلیه و رانندگان را در کل در نظر می گیرند. نوآوری این مطالعه، استفاده از یک روش میکروسکوپی جهت حل مساله ازدحام ترافیکی است. در این پژوهش مشخص شد که ترکیبی از عوامل رفتاری انسانی و محیطی، بر عملکرد راننده در گره های ترافیکی موثر است. امروزه اقدامات گوناگونی همچون تشکیل شورای ارتقای فرهنگ احترام به قوانین ترافیکی، طرح انضباط اجتماعی در عبور و مرور، طرح جامع حمل و نقل و ترافیک و غیره، از طرف متولیان مدیریت شهری در جهت کاستن از تخلفات ترافیک و ارتقای فرهنگ رانندگی انجام شده است که تاثیر این تصمیمات در کاهش معضلات ترافیکی در سال های اخیرکاملا مشهود است.