آمایش سرزمین و مدیریت توسعه فضایی (مورد مطالعه: شهرستان ملکان)

بی شک هدف اصلی آمایش سرزمین مدیریت مطلوب فضاست از رهگذر تنظیم رابطه انسان، فضا و فعالیت های انسان در فضا، تحقق آمایش سرزمین بیشتر از اینکه مستلزم داشتن یک طرح فنی باشد، مستلزم یک برنامه مدیریت مبتنی بر اصل توازن های اقتصادی و فضایی می باشد، در این صورت است که آمایش سرزمین می تواند تحقق بخش عدالت در فضا و عدالت اجتماعی باشد. امروزه تمرکز شدید جمعیت و فعالیت ها در یک یا چند نقطه جغرافیایی از مشخصه های بارز اکثر کشورهای جهان سوم به خصوص کشور ایران است. عدم توجه به برنامه های بلندمدت و تکیه سیاست گذاران به برنامه های توسعه بخشی و بعضا سطحی از موانع اصلی توسعه متوازن کشور است. هدف این مقاله تبیین ابعاد مختلف مدیریت فضایی در فرایند تهیه برنامه آمایش سرزمین می باشد برای این منظور مطالعه موردی روی شهرستان ملکان متمرکز شده تا بتواند عملیاتی ساختن موضوع را در حد یک شهرستان یا ناحیه نشان دهد تا مبنایی برای سایر مطالعات در مقیاس استان یا منطقه ای باشد.

نوع این تحقیق کاربردی و روش آن اسنادی- تحلیلی است، در این تحقیق علاوه بر استفاده از نقشه ها در تجزیه تحلیل داده ها، بررسی متغیرها، تهیه جداول و محاسبات، از نرم افزارهای Spss، Auto CadوArc Viewاستفاده شده است.

یافته های این تحقیق نشان می دهد که مولفه اصلی در تحلیل های واقع بینانه آمایش را باید در ساختارهای جغرافیایی جستجو کرد، در واقع سیمای آمایشی کشور به ویژه در سطوح ناحیه ای در درجه اول تابعی از مولفه های طبیعی و در مرحله بعد تابع نظام تخصیص و تصمیم گیری می باشد، در پهنه مورد مطالعه عوامل طبیعی در استقرار فضایی سکونتگاه ها در اولویت اول اهمیت قرار دارند و تحت تاثیر نظام تخصیص، توزیع خدمات و کارکردها در بین دهستان های شهرستان یکسان نیست.

در استخراج اسناد توسعه فضایی ضرورت دارد با طراحی و ایجاد بانک اطلاعات از بنیان های جغرافیایی، تحلیل فراگیری از ارتباط نظام اسکان و فعالیت با شرایط طبیعی محیط صورت گیرد و همچنین تحلیل نقاط ضعف نظام تخصیص نقش مهمی در تحقق عدالت در فضا و رفع نابرابری های اقتصادی-اجتماعی خواهد داشت.