اعتبار اثباتی بینه مدعی علیه در دعاوی مدنی و کیفری

در فقه امامیه، اقتضای قاعده «بینه و یمین» آن است که تکلیف به اقامه بینه، متوجه مدعی است و مدعی علیه با سوگند می تواند زمینه صدور حکم به نفع خویش را فراهم نماید. این قاعده در کنار برخی از روایات موجب شده است تا مشهور فقها بینه مدعی علیه را بی اعتبار بدانند.در پژوهش حاضر با روشی توصیفی تحلیلی، منابع فقهی مورد مطالعه قرار گرفته و این نتیجه حاصل شده است که بینه مدعی علیه نیز معتبر می باشد و اقتضای قواعد و اخبار، اعتبار چنین بینه ای است که بنابر ارتکاز عقلا کاشفیت از واقع، از آن سلب نشده است. حتی در دعاوی ناظر بر جنایات علیه جسم اساسا تکلیف اولیه بر اقامه بینه، بر عهده مدعی علیه ثابت شده و در دعاوی حد و تعزیر نیز بینه مدعی علیه به حکم قاعده درا، موجب عروض شبهه نسبت به بینه مدعی و به تبع بی اعتباری آن خواهد شد. حقوق موضوعه کشور نسبت به این مساله صراحتا تعیین تکلیف ننموده است لکن از ماده 185 قانون مجازات اسلامی، تایید نظریه مختار از سوی قانونگذار قابل استفاده است.