کاربرد نانو و نیترات آهن در کشت مخلوط گندم و نخود: رهیافتی به سمت کشاورزی پایدار

نانوکود ها با توجه به میزان اندک کود مصرفی و دقت در اختیارگیری گیاه به عنوان راهکاری برای کاهش نهاده ها و دستیابی به پایداری در تولید محصولات کشاورزی مطرح هستند. در این آزمایش، آثار کودهای نانو و نیترات آهن بر ویژگی های رشدی گندم در سامانه های مختلف کشت مخلوط گندم و نخود بررسی شد. آزمایش به صورت کرت های دوبار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال 98-1397 انجام شد. کرت های اصلی شامل پنج الگوی کاشت (تک کشتی گندم، تک کشتی نخود و سه کشت مخلوط گندم: نخود با نسبت 50:50، 50:70 و 50:90)، کرت های فرعی شامل سه تیمار کودی (شاهد، نانوآهن و نیترات آهن) و کرت های فرعی فرعی شامل دو غلظت کود (1500 و 750 میلی گرم بر لیتر) بود. نتایج نشان داد که کشت مخلوط 50:70 و غلظت 750 نانوآهن بیش ترین کارآیی مصرف آهن در گندم را داشت و به طورکلی کارآیی مصرف آهن گندم در کشت مخلوط50:70 نسبت به سایر الگوهای کشت بیش تر بود. در مقابل، بیش ترین کارآیی مصرف آهن نخود در کشت مخلوط 90:50 و غلظت 750 نیترات آهن مشاهده شد. در همه تیمارهای الگوی کاشت، کارآیی مصرف کود توسط گندم و نخود در نانوآهن بیش تر از نیترات آهن بود. بیش ترین زیست توده و عملکرد دانه گندم در تیمارهای تک کشتی+ نانوآهن (به ترتیب 16371 و 5042 کیلوگرم در هکتار) و تک کشتی+ نیترات آهن (به ترتیب 16062 و 5554 کیلوگرم در هکتار) و کم ترین زیست توده و عملکرد دانه آن (به ترتیب 7480 و 2454 کیلوگرم در هکتار) در کشت مخلوط 90:50 و نیترات آهن به دست آمد، اما بالاترین زیست توده و عملکرد دانه نخود در بیش تر موارد در غلظت 750 مربوط به تیمار نیترات آهن و در غلظت 1500 مربوط به تیمار نانوآهن بود. نتایج این آزمایش نشان داد که در بیش تر تیمارهای الگوی کاشت و در تمام صفات مورد بررسی، غلظت 750 میلی گرم بر لیتر نانوکود آهن مشابه یا حتی برتر از غلظت 1500 میلی گرم بر لیتر بود و در نتیجه می توان غلظت نانوکود کم تری را به کار برد و مصرف کود را کاهش داد.