بررسی فیتوشیمیایی جمعیت های مختلف خشخاش کبیر با استفاده از روش استخراج با امواج فراصوت و آنالیز کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا

گیاه خشخاش کبیر پیشینه طولانی به عنوان منبع آلکالوییدهای طبیعی دارد. در میان گونه های خشخاش، این گونه می تواند به عنوان منبع غنی تبایین در نظر گرفته شود.

هدف از این مطالعه بررسی میزان تبایین در اندام های مختلف جمعیت های متفاوت خشخاش کبیر بود.

هفت جمعیت از خشخاش کبیر از پنج ناحیه مختلف جغرافیایی شامل دماوند (رینه، آب اسک)، چالوس (یوش، پل زنگوله)، مهاباد، مشگین شهر و زنجان (تهم) انتخاب و میزان تبایین در آنها بررسی شد. استخراج تبایین با استفاده از روش امواج فراصوتی انجام پذیرفت. پارامترهای تاثیرگذار مانند pH، حجم حلال استخراجی، دمای استخراج و زمان آن، تکرار چرخه های استخراج و همچنین سایز ذرات، مورد بررسی قرار گرفت و شرایط بهینه برای رسیدن به بیشترین کارایی تعیین شد. همچنین ارتباط فنولوژی گیاه و میزان تبایین در دوره رشدی قبل از گلدهی و گلدهی مورد بررسی قرار گرفت. روش بهبود یافته استخراج با امواج فراصوت در این مطالعه به همراه آنالیز با دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا برای آنالیز کمی به کار برده شد.

میزان تبایین در اندام های مختلف و جمعیت های مختلف متفاوت بود. میزان تبایین در کپسول در محدوده 0/9 -1/4 درصد (بر اساس ماده خشک) و در ساقه این گیاه 0/1 -0/45 درصد بود. بیشترین میزان تبایین در کپسول های جمع آوری شده از مهاباد بود.

استخراج در این روش منجر به حصول تبایین با خلوص بالا از گیاه خشخاش کبیر می شود. در نهایت یک پروفایل جامع از میزان تبایین در جمعیت های مختلف خشخاش کبیر در ایران به دست آمد.