نگاهی انتقادی به حجیت ذاتی قطع

حجیت قطع از مسایل پایه‌ای علم اصول است و یکی از مسایل اصولی مهم، یعنی حجیت امارات، بر آن مترتب شده است. مشهور اصولیان به حجیت ذاتی قطع معتقدند، که بر اساس آن، جعل حجیت برای قطع و نیز سلب حجیت از آن ممکن نیست. اصولیان برای بخش اول مدعا (عدم امکان جعل حجیت) ادله‌ای مانند «تحصیل حاصل» و «تسلسل» اقامه کرده و برای بخش دوم مدعا (عدم امکان سلب حجیت)، به «تناقض»، «تکلیف به غیر مقدور»، «استحاله انفکاک ذاتی»، «نقض غرض» و «تناقض با حکم عقل» تمسک کرده‌اند. در نوشتار پیش‌رو با بررسی و تحلیل منابع اصولی، ادله حجیت ذاتی قطع ناتمام دانسته و به لحاظ ثبوتی «عدم حجیت ذاتی قطع» پذیرفته شده است؛ افزون بر اینکه دیدگاه حجیت ذاتی قطع، تالی فاسدهایی دارد؛ مانند سد باب عقاب قاطع مقصر. در مقام اثبات نیز روایاتی مانند نهی از قطع از راه قیاس یا نهی از قطع از راه رویا وجود دارد که با حجیت ذاتی قطع ناسازگار است.