تحلیلی از حکومت باب تعارض

شیخ انصاری در تحلیل رابطه‌ برخی از ادله نقلی، مانند تقدیم قاعده لاضرر بر ادله احکام واقعی، یا تقدیم ادله امارات ظنی بر ادله اصول عملیه، از رابطه جدیدی به نام «حکومت» پرده برمی‌دارد که تا پیش از ایشان مطرح نبوده است. از عبارت‌های شیخ به‌دست می‌آید که وی حکومت را از اقسام جمع عرفی می‌شمارد که در عین استقلال آن از سایر اقسام،‌ عرفا بر آنها مقدم است. بیشتر فقها و اصولیان متاخر از این اصطلاح استقبال و استفاده کرده‌اند؛ ولی نه آنان از حکومت به‌طور مستقل بحث کرده‌اند نه خود شیخ انصاری؛ بلکه مباحث و ضوابط آن را به ‌صورت پراکنده بررسی کرده‌اند، تا آنجا که این پراکندگی را حتی در کلمات شهید صدر نیز می‌توان دید، با اینکه وی به استقلال این بحث اهتمام داشته‌ است. مقاله حاضر افزون بر سامان‌دهی بحث حکومت،‌ می‌کوشد تا با بررسی معیارها و امتیازاتی که برای حکومت ذکر شده،‌ اثبات کند که می‌توان حکومت را همچون محقق نایینی، به فراتر از مدعای شیخ انصاری توسعه داد.