تحلیل شاخص توفان گرد و خاک (DSI)، بسامد رخدادهای گرد و خاک و دید افقی در منطقه غرب آسیا

پدیده گردوخاک به عنوان یکی از مخاطرات جوی در بسیاری از کشورهای مناطق خشک و نیمه خشک جهان می تواند بر جنبه های مختلف زندگی انسانی ازجمله سلامتی، زیست بوم، حمل ونقل، صنعت و انرژی آثار مخربی داشته باشد. کشور ایران در بخشی از کمربند گردوخاکی که از صحرای بزرگ آفریقا به غرب و مرکز آسیا کشیده شده، قرار گرفته است و هرساله توفان‏های گردوخاک در مناطق مختلف کشور رخ داده که موجب بروز خسارات فراوان می‏شود. همچنین خشکسالی های اخیر سبب ایجاد کانون های داخلی گردوخاک در خاورمیانه و ایران و نیز تشدید فعالیت آن ها شده است. در این مقاله، به منظور بررسی الگوی زمانی و مکانی پدیده گردوخاک در خاورمیانه به تحلیل شاخص توفان گردوخاک ، بسامد رخدادهای گردوخاک و کاهش دید افقی متاثر از رخدادهای گردوخاک در بازه زمانی 2009 الی 2018 پرداخته شده است. میانگین ماهانه، فصلی و سالانه DSI نشان داد که این شاخص در بیشتر کشورهای واقع در محدوده موردمطالعه به شدت به توفان های گردوخاک محلی وابسته است و توفان های گردوخاک متوسط و یا فرامرزی تاثیر کمتری بر روی این کشورها دارند. بررسی بسامد رخدادهای گردوخاک نیز نشان می دهد که طی این دوره مطالعاتی، نیمه غرب و جنوب غرب کشور در سال های 2009، 2011 و 2012 با شدت بیشتری تحت تاثیر پدیده گردوخاک با منشاء غیر محلی بوده اند. تعداد روزهای همراه با کاهش دید افقی بین 800 تا 1500 متر ناشی از گردوخاک در نواحی جنوبی کشور پاکستان، سواحل مکران، بخش های مرکزی و شرقی شبه جزیره عربستان و نیز در جنوب غربی ایران نسبت به سایر مناطق موردمطالعه از مقادیر بیشتری برخوردار بوده اند.