مطالعه تجمل گرایی در آثار هنری امویان در شام و اندلس

در متون تاریخی و فقهی به تغییر رویه حکومت‌داری در اسلام و گرایش آن از سادگی به‌سوی تجمل‌خواهی در دوران امویان بارها اشاره شده است و آثار هنری برجای‌مانده از امویان به‌صورت مجزا در مطالعاتی پیش‌ازاین مورد بررسی قرار گرفته‌اند ولیکن تا کنون پژوهشی که این آثار را در چشم‌اندازی کلی و از منظر شاخصه‌ای همچون «تجمل‌گرایی» موردمطالعه قرار دهد انجام نشده است.

باتوجه‌به اینکه آثار هنری اسبابی هستند که بشر را در تماس بی‌واسطه با فرهنگ دوره‌های تاریخی قرار می‌دهند هدف از این مطالعه شناسایی جنبه‌های شاهانه و تجمل‌گرایانه حکومت امویان بر اساس آثار هنری آنان است. سوالات: آثار تجمل‌گرایانه امویان کدام آثار هستند؟ و این آثار چگونه پاسخگوی اهداف مالکان خود بوده‌اند؟

پژوهش حاضر از نوع بنیادین بوده و به روش توصیفی -تحلیلی صورت می پذیرد. در مرحله نخست متون تاریخی و دینی به روش تحلیل محتوایی مطالعه شده و سپس آثار هنری برجامانده از امویان اعم از آثار معماری و آثار موزه‌ای به روش تحلیلی- توصیفی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

بررسی‌ها نشان داد که روحیه تجمل‌پرستی امویان را می‌توان در دمشق و اندلس، از طریق آثار برجای‌مانده از آنها پی گرفت. این آثار گاه از طریق عظمت و بزرگی و هزینه‌هایی که مصروف آنها شده مثل مساجدی همچون قبه‌الصخره و جامع دمشق و قرطبه و گاه از طریق نوع کارکرد آنها همچون کاخ‌ها و حمام‌های سلطنتی و یا به‌واسطه خطوط و نشانه‌های تصویری بکار رفته بر روی آنها، سلطنت‌طلبی و تجمل‌گرایی امویان را نمودار ساخته‌اند.