بررسی اثرات تغییر اقلیم بر بارش های سیل آسا در استان تهران

پدیده تغییر اقلیم و گرمایش جهانی یکی از بزرگ ترین چالش های عصر حاضر است که چرخه هیدرولوژیکی در مقیاس جهانی و منطقه ای را تحت تاثیر قرار داده است. هدف این پژوهش بررسی اثرات تغییر اقلیم بر بارش های سیل آسا در استان تهران است. این پژوهش به دو بحث مطالعاتی (هواشناسی، هیدرولوژیکی) پرداخته است. در همین راستا، ابتدا پارامترهای (دما و بارش) سه ایستگاه سینوپتیک تهران با دوره مشترک در بازه زمانی (1988-2020) از سازمان هواشناسی و داده های بارش و رواناب ایستگاه های هیدرومتری از سازمان آب منطقه ای تهران دریافت شد. مدل و روش های آماری ریزمقیاس در این پژوهش SDSM-DC, Mann-Kendall, Rclimdex, XLSTAT برای شبیه سازی بارش های سیل آسای آتی و از مدل ‎SMADA  و HEC-HMS برای شبیه سازی سیلاب در دوره های فعلی و آتی بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از مدل Rclimdex نشان داد که شاخص های حدی دما در ایستگاه های آبعلی، شمیران و مهرآباد روندی افزایشی داشته و شاخص های بارشی در ایستگاه آبعلی روندی افزایشی داشته، اما بارش در ایستگاه های شمیران و مهرآباد روندی کاهشی داشته است. بررسی تغییرات مقدار بارش با استفاده از آزمون من کندال برای بیش تر ماه های سال روندی ایستا را نشان می دهد و جهش هایی در ماه های بارشی دیده می شود که با افزایش فراوانی رخداد بارش های فرین قابل توجیه است. در شبیه سازی با مدل2CanESM، با تاکید سناریو انتشار RCP8.5، روند افزایشی دما برای دهه های آتی مشاهده می شود و بیش ترین افزایش میانگین دما متعلق به ایستگاه مهرآباد با 1/5 درصد افزایش نسبت به دوره مشاهداتی برای دوره زمانی 2021-2083 بود. بیش ترین ماه بارشی برای هر سه ایستگاه ماه مارس در دوره آتی تخمین زده شده است؛ بنابراین، با افزایش روند دما تغییراتی در نوع بارش رخ داده است که این می تواند تحت تاثیر میکرو اقلیم شهری باشد. شبیه سازی مدل بارش- رواناب حوضه آبخیز کن با HEC-HMS نشان داد که حجم دبی در آینده به میزان پنج درصد کاهش خواهد داشت و برای دوره بازگشت های مختلف بیش ترین حجم دبی را 1501/7 متر مکعب برآورد نموده است. استان تهران با تغییر اقلیم ناشی از گرمایش جهانی روبرو شده و گرم تر خواهد شد. انتظار می رود رفتار بارش در دهه های آتی ضمن کاهش، نوسانات آن افزایش یابد. این افزایش محتمل فراوانی سیل و رخداد آن را تقویت می نماید.