نفت خزر؛ تزریق رقابت به اوراسیا

درک رفتارهای روسیه و امریکا در حوزه انرژی خزر نیازمند توجه به مقطع زمانی پس از سقوط شورو ی، نظریات غالب در مقطع زمانی مورد بررسی ، استراتژی های سیاست خارجی دو طرف و دکترین هایی است که به منظوردستیابی به اهداف اجرا شده است.در مقطع اول مورد بررسی در این نوشتار، غلبه نظریه لیبرالیسم و نهادگرایان لیبرال ، احتمال وجود نفت فراوان در منطقه و استراتژی تنوعبخشی به منابع تامین انرژی توسط امریکا موجب اجرای استراتژی ترکیبی نفوذ در اوراسیا و پیگیری نظریه رژی مسازی منطقه ای توسط نفت ، خطوط لوله نفت ، ترانزیت نفت و اتصال منطقه به اقتصاد بین الملل شد و نهادهایی چون ناتو، سازمان توسعه و همکاری اروپا (OECD) و اتحادیه اروپا برای زمین هسازی نفوذ و اجرای سیاست سد نفوذ روسیه فعال شدند تا در غفلت ناشی از حضور غربگرایان در کرملی نبتوانند رژیم مورد نظر خود را برای تثبیت هژمونی غرب با توجه به اشتیاق کشورهای منطقه برای واگرایی از مسکواجرایی کنند.در مقطع دوم رقابت ، غلبه گفتمان امنیتی در منطقه، ک متوجهی امریکا ب همنطقه به دلیل درگیر شدنش در عراقو افغانستان، همراهی عربستان و کشورهای نف تخیز خلیج فارس با امریکا ، مشخص شدن حجم منابع اندکانرژی در منطقه، حضور ملی گرایان امنیت محور در کرملین و رشد قیمت نفت باعث شد تا روسیه استراتژیبازگشت ب همونرویه و خارج نزدیک را در قالب دکترین بازگشت توسط انرژی اجرا کند. این استراتژی ب هدنبالاستفاده از ابزار نفت و گاز در تشویق متحدان و تنبیه کشورهای واگرا همچون اکراین ، گرجستان و آذربایجان بود و توانست در آسیای مرکزی از طریق اتحاد با چین و شکل گیری پیمان شانگهای و تقویت CIS مانع تثبیت هژمونی غرب شود و در قفقاز ب هکسب سهم از منافع منطق های در کشورهای اکراین، گرجستان و آذربایجان ختم شود. با توجه به تلاش دو طرف این رقابت برای توسعه هژمونی و نفوذ خود با توجه ب هشرایط بسته منطقه،ویژگی های نظا مهای سیاسی منطقه ، نزدیکی به اروپا، حضور چین و ایران و ترکیه در منطقه و نفوذ نظریه هاینیوریالیستی در محافل تصمی مگیری و تصمیم سازی کرملین و مسکو ب هنظر م یرسد رقابت شکل گرفته حول خطوط لوله و استخراج و ترانزیت نفت و اتحادیه هایی چون گوام ، اتحادیه اروپا و CIS و شانگهای تداوم یابد و تاثیر خود را در منطقه تداوم بخشد. نوع این رقابت و سطوح آن به تحولات درون منطقه ای وابستگی جدی داردولی در هر حال با توجه به قدرت و ضعف طرفین دارای شدت و ضعف خواهد بود.