تحلیل چگونگی ارتباط قرارداد و واقعیت؛ نقدی بر اندیشه واقع‏گرایی محض در باب مبنای اعتبار قرارداد

اعتباریات و واقعیت‏ها دو ماهیت متفاوتی هستند که بشر در طول حیات خود، خواسته یا ناخواسته با آنها در ارتباط است. واقعیت‏های تجربی و اجتماعی که موطن آنها عالم خارج است و امور اعتباری همچون قرارداد ساخته اراده انسانی است. از منظر اندیشمندان واقع ‏گرا، امر اعتباری دارای مبنای واقعی است و با تغییر در واقعیت، اعتباریات هم دگرگون خواهد شد و اراده انسانی نقش ابزاری دارد. از این منظر، اعتبار تابع محض واقعیت است و تغییر و زوال واقعیت، زوال امر اعتباری را در پی خواهد داشت. مسیله این است که  تبعیت محض قرارداد از واقعیت چه آثاری را در عمل به همراه دارد و معایب و محاسن این دیدگاه چیست؟ واقع ‏گرایی محض، استحکام قرارداد را متزلزل می‏سازد. نتیجه ‏ای که اراده انسانی و نظام حقوقی قراردادها آن را برنمی‏تابد. بهتر است برای رهایی از این تزلزل به اثبات گرایی میانه متوسل شد. رویکردی که مبنای قرارداد را اراده انسانی دانسته و حیات و ممات قرارداد را وابسته به اراده انشایی می‏داند اما از نقش واقعیت نیز غافل نیست. البته واقعیت نقش تعدیل کنندگی دارد ولی قادر نیست عنان و افسار قرارداد را به دست گیرد و حیات و ممات قرارداد را مطلقا بدون خواست و اراده اطراف قرارداد تحت الشعاع قرار دهد. در این رویکرد قرارداد متاثر از واقعیت است نه اینکه مطلقا تابع محض واقعیت باشد.