مقایسه ترجمه های فارسی کتاب تصویری «درخت بخشنده»: از منظر برهم کنش عناصر غیرکلامی

«درخت بخشنده» کتابی تصویری از سیلورستاین، نویسنده آمریکایی داستان های کودک، است. این کتاب به بسیاری از زبان ها ترجمه شده و مورد خوانش و تفاسیر متعددی نیز قرار گرفته است. با توجه به کثرت ترجمه های فارسی و خوانش های گوناگون مفسران آن، اثر مذکور برای موضوع ترجمه شناسی این مقاله اختیار شده است. پژوهش پیش رو با روش تحلیلی توصیفی در پی پاسخ به چگونگی برهم کنش سازه های غیرکلامی (تصاویر، ریزنقش ها، صفحه بندی، تایپوگرافی و رنگ فونت) در ترجمه های فارسی اثر مذکور است. سازه های پیرازبانی (سبک، لحن و امثالهم) و پیرامتن ها (طرح جلد، عنوان و امثالهم)، اگرچه می توانند سازه هایی غیرکلامی به شمار آیند، در دامنه این پژوهش قرار ندارند. اسکات و نیکولایوا کتاب های تصویری کودک را مورد واکاوی قرار داده اند و انواع برهم کنش متن و تصویر را به پنج دسته تقسیم کرده اند. این مقاله دسته بندی پنج گانه اسکات نیکولایوا را نه تنها برای سازه غیرکلامی تصویر؛ بلکه برای برهم کنش تمام سازه های غیرکلامی دیگر نیز کارآمد می داند. از همین رو نتیجه پژوهش نشان می دهد که اولا، عناصر غیرکلامی به پنج روش (تقارنی، تکمیلی، توسیعی، ترکیبی و تناقضی) با یکدیگر (و با متن) ایجاد برهم کنش می کنند؛ ثانیا، ترجمه لزوما نسبت به برهم کنش های غیرکلامی متن زبان اصلی وفادار نمی ماند. فاصله فرهنگی متن زبان اصلی و متن ترجمه شده و نیز جایگاه برجسته تصویر، صفحه بندی، تایپوگرافی در صنعت نشر کتاب کودک ضرورت این پژوهش را ایجاب می نماید.