رخدادهای فرین امواج سرمایی و گرمایی مناطق شمال شرقی ایران طی دوره 2020-2001

بر اساس داده های ایستگاه های هواشناسی همدیدی مشهد، سبزوار، قوچان، نیشابور، بجنورد و گنبد کاووس استخراج شد و الگوهای جوی منجر به این رخدادهای فرین بررسی شد. از دیدگاه آماری پس از استفاده از روش ناپارامتریک تخمین شیب سن برای هیچکدام از ایستگاه ها روند افزایشی قابل ملاحظه ای در شدت امواج سرمایی مشاهده نشد و بیشترین روند کاهش شدت امواج سرمایی مربوط به ایستگاه مشهد به میزان 0.045 درجه سلسیوس در سال می باشد. تعداد وقوع امواج سرمایی در طول دوره آماری در ایستگاه های قوچان، نیشابور و گنبد کاووس افزایشی و در ایستگاه های مشهد، سبزوار و بجنورد کاهشی بوده است. بیشترین روند کاهشی شدت امواج گرمایی مربوط به ایستگاه قوچان به میزان 0.056 درجه سلسیوس در سال می باشد و روند افزایشی شدیدی برای هیچکدام از ایستگاه ها و در هیچ یک از سطوح معناداری مشاهده نشده است. تعداد وقوع امواج گرمایی در طول دوره آماری در ایستگاه های سبزوار، نیشابور و گنبد کاووس افزایشی و در ایستگاه های مشهد، قوچان و بجنورد کاهشی بوده است. از دیدگاه تحلیل همدیدی تقویت دو سامانه پرفشار (سیبری و روی اروپا) و گسترش زبانه های مداری این دو سامانه و ایجاد کمربند فشار زیاد در عرض های جغرافیایی حدود 35 تا 55 درجه شمالی و الگوی بندالی ارتفاعی تراز 500 هکتوپاسکال و گسترش پشته ارتفاعی از جنوب ایران تا شمال غرب دریاچه آرال و تاثیر منطقه مورد مطالعه از ناوه کج فعال می تواند به کاهش دمای محسوس و رخداد موج سرمایی بیانجامد که با وزش بادهای شمال شرقی تراز 850 هکتوپاسکال همراه است. در مقابل، گسترش زبانه سامانه پرفشار اروپایی به شمال شرق کشور همراه با تاثیر پذیری منطقه از پشته پرارتفاع جنب حاره با مرکزیت شمال آفریقا و افزایش ارتفاع ژیوپتانسیلی تراز 500 هکتوپاسکال نسبت به میانگین بلند مدت دوره مشابه باعث بروز موج گرمایی و افزایش دمای محسوس می گردد