واکاوی همدید بارش های سیلابی شمال ایران (مطالعه موردی: بارش سنگین و فراگیر 12 تا 15 مهر ماه 1397)

بارش های سیلابی از جمله فاجعه بارترین مخاطراتی اند که خسارات فراوانی را در تمامی جوانب در مناطق سیل زده ایجاد می کنند، در پژوهش حاضر عوامل جوی بارش های سیلابی 13 تا 15 مهر ماه 1397 در شمال ایران مورد بررسی همدید قرار گرفت. جهت انجام پژوهش ابتدا روزهای بارشی ایستگاه های استان های شمال ایران از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد و سپس از یک روز قبل از شروع بارش ها تا روز پایانی بارش ها شرایط جوی سطح زمین و سطوح فوقانی جو با استفاده از داده های مرکز ملی پیش بینی محیطی (NCEP) ترسیم و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل در یک روز قبل از بارش ، نشانگر قرارگیری منطقه در محل شیب فشاری سیستم های پرفشار غرب دریای سیاه با کم فشارهای اروپای شمالی و سودانی در سطح زمین است. از طرفی ورود هوای مرطوب در ترازهای فوقانی سبب اغتشاش جو در روزهای بارشی شده است. در روزهای بارش های شدید، علاوه بر اثر گرادیان فشار، زبانه پرفشار دریای سیاه به منطقه رسیده و با جهت شمالی تا شمال شرقی رطوبت مسیر گذر خود را از دریاهای سیاه و خزر وارد منطقه مورد مطالعه کرده است. در ترازهای فوقانی جو، قرارگیری منطقه در جنوب شرق سامانه شبه بلوکینگ امگایی، وجود فراز مانع و منحنی بسته پرارتفاع بر روی منابع رطوبتی با تقویت همگرایی رطوبت در سطح زمین و جریان باد مرطوب جنوب غربی به منطقه سبب شار رطوبت از دریاهای مدیترانه، سیاه و خزر به شمال ایران شده است. عوامل مذکور منجر به افزایش رطوبت موجود در هوا، صعود هوای مرطوب (امگای منفی)، ایجاد جوی ناپایدار و بارش های سیلابی در منطقه شده است. با پایان بارش ها، سامانه پرفشار غالب از منطقه عبور کرده و جریان بادها غربی بوده که جوی پایدار را در منطقه حاکم کرده است.