ارزیابی اثرات مخلوط ژنوتیپی و شاخص های تحمل به تنش در گندم دوروم (.Triticum durum Desf) تحت تنش خشکی

تنش خشکی یکی از محدودیت های عمده در تولید محصولات زراعی در سراسر جهان است. مخلوط ژنوتیپ ها به عنوان روشی جدید برای افزایش عملکرد در محصولات گوناگون مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این مطالعه، سامانه های مخلوط ژنوتیپ های گوناگون گندم دوروم (Triticum durum Desf.) تحت تاثیر تنش آبی مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش ها در دو شرایط معمولی و تنش آبی در قالب طرح های بلوک های کامل تصادفی، هر کدام با سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز به مدت دو سال (1396-1395 و 1397-1396) انجام شد. از تک کشت های چهار ژنوتیپ گندم دوروم شامل ارقام شبرنگ و بهرنگ و لاین های DW-92-4، DW-94-14 و ترکیب دوتایی و چهارگانه آنها در سامانه های کشت استفاده شد.  شاخص های تحمل به خشکی شامل شاخص تحمل پایداری (STI)، میانگین بهره وری (MP)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل (TOL)،شاخص عملکرد (YI) و شاخص پایداری عملکرد (YSI) و یک معیار جدید با عنوان SIIG (شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل) برای شناسایی بهترین سامانه کشت مورد استفاده و ارزیابی قرار گرفت. سامانه کشت بهرنگ + DW-94-14 بالاترین مقادیر GMP، STI و MP را در شاخص های خشکی نشان داد و بیشترین مقدار SIIG (0.890) در سامانه کشت ژنوتیپ شبرنگ + DW-94-14 شناسایی شد. همبستگی مثبتی بین GMP، STI و MP با YP پیدا شد. علاوه بر این، تجزیه و تحلیل بای پلات این شاخص ها با استفاده از تحلیل مولفه های اصلی، همبستگی مثبت قوی را بین GMP، STI و MP نشان داد در حالی که شاخص SIIG ارتباط نزدیکی با شاخص YSI داشت. در این مطالعه، شاخص های GMP، MP و STI به عنوان بهترین معیار برای شناسایی سامانه های کشت در شرایط تنش آبی شناسایی شدند. کشت چهارتایی ژنوتیپ ها در مقایسه با کشت خالص ژنوتیپ ها و اکثر کشت های دوتایی هم در شرایط نرمال و هم در شرایط تنش آبی عملکرد بالاتری را نشان داد. اما بیشترین عملکرد دانه در تیمارهای نرمال و تنش آبی در سامانه کشت بهرنگ + DW-94-14 به ترتیب با میانگین 8815 و 7342 کیلوگرم در هکتار به دست آمد.