ارزیابی اگرواکولوژیک تاثیر مدیریت بقایای گیاهی کنجد و مهار شیمیایی علف های هرز بر عملکرد گندم و تراکم علف های هرز در الگوی کشت کنجد- گندم در خوزستان

رقابت علف های هرز با گیاهان زراعی در اکوسیستم های زراعی یکی از تنش های بیولوژیک مهم به شمار می رود که سبب کاهش شدید عملکرد می شود و کنترل آن ها می تواند تاثیر زیادی در افزایش تولید گیاه زراعی داشته باشد. جمعیت بالای علف های هرز به ویژه در مراحل اولیه رشد گندم که رقابت شدیدی جهت کسب منابع غذایی دارند، می توانند موجب کاهش پنجه زنی گندم شوند. تحقیقات انجام شده در زمینه مدیریت بقایای گیاهی و کنترل شیمیایی علف های هرز نشان می دهد که هر یک از روش های مدیریت بقایای گیاهی با تاثیر بر خاک، سبب تاثیرگذاری بر عملکرد کمی و کیفی گیاهان زراعی بعدی می شوند. بنابراین با توجه به تاثیر مستقیم مدیریت بقایای گیاهی و کنترل شیمیایی علف های هرز بر عملکرد گیاهان زراعیبه ویژه در سیستم کشت دوگانه، این تحقیق به منظور بررسی تاثیر مدیریت بقایای گیاهی کنجد و کنترل شیمیایی علف های هرز بر جمعیت علف های هرز، عملکرد و اجزای عملکرد گندم انجام شد.

به منظور بررسی تاثیر بقایای کنجد و مهار علف های هرز بر عملکرد گندم و جمعیت علف های هرز، پژوهشی به صورت کرت های یک بار خرد شده، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی1400-1399 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. مدیریت بقایای گیاهی در سه سطح (مخلوط کردن بقایای گیاهی با خاک، آتش زدن بقایا و خارج کردن تمام بقایا از خاک) به عنوان کرت های اصلی و مهار علف های هرز در چهار سطح (کنترل شیمیایی با علف کش های متری بوزین، آتلانتیس و 2,4-D+MCPA به صورت پس رویشی و عدم کنترل علف های هرز به عنوان شاهد) به عنوان کرت های فرعی در نظر گرفته شدند و رقم گندم نیز رقم مهرگان بود. صفات مورد مطالعه در این تحقیق شامل تعداد و نوع گونه های علف های هرز و عملکرد و اجزای عملکرد گندم بودند.

نتایج حاصل از این تحقیق در مورد تعداد علف های هرز نشان داد که بیش ترین تعداد علف های هرز باریک برگ و پهن برگ مربوط به تیمار خارج کردن بقایای گیاهی در شرایط عدم کنترل علف های هرز بود. در بررسی اجزای عملکرد دانه گندم نیز مشاهدات این آزمایش نشان داد که بیش ترین تعداد دانه در سنبله با میانگین 1/49 دانه مربوط به روش برگرداندن بقایای گیاهی با کاربرد علف کش های متری بوزین (7/48) و آتلانتیس (2/49) بود. بیش ترین عملکرد دانه گندم از تیمارهای برگرداندن بقایای گیاهی و مهار علف های هرز با علف کش متری بوزین به ترتیب با میانگین  15/4 و 89/4  تن در هکتار به دست آمد. در مجموع، نتایج این آزمایش نشان داد که با کاربرد علف کش های شیمیایی آتلانتیس و سپس متری بوزین به صورت پس رویشی به طور موثری می توان علف های هرز مزرعه را کنترل کرد.

به طور کلی نتایج این آزمایش، تاثیرپذیری زیست توده علف های هرز و عملکرد دانه گندم را در تیمارهای مخلوط کردن بقایای کنجد و کنترل علف های هرز نشان داد. کاهش جمعیت علف های هرز در اثر کاربرد علف کش های شیمیایی و مدیریت بقایای گیاهی را می توان به تفاوت زیست توده گیاه زراعی و علف های هرز در تیمارهای آزمایشی نسبت داد. مخلوط کردن بقایا با خاک، موجب افزایش اجزای عملکرد دانه گندم به ویژه تعداد دانه در سنبله شد و از این طریق، عملکرد دانه و شاخص برداشت گندم را افزایش داد.