پیش بینی توزیع مکانی ماده آلی و نیتروژن خاک در اراضی تحت آبیاری (مطالعه موردی: دشت آبسرد - دماوند استان تهران)

پژوهش حاضر با هدف بررسی منشا و پتانسیل خطر زیست محیطی فلزات سنگین (شامل آرسنیک (As)، کادمیم (Cd)، سرب (Pb)، نیکل (Ni)، روی (Zn) و مس (Cu)) خاک اراضی با کاربری های مختلف در غرب اراک، استان مرکزی صورت گرفت. تعداد 235 نمونه خاک سطحی از عمق صفر تا 5 سانتی متری جمع آوری شد که سهم کاربری های کشاورزی، مرتع و صنعتی به ترتیب 160، 46 و 29 نمونه بود. تغییرات غلظت As، Pb، Zn، Ni، Cd و Cu در خاک ها به ترتیب 2/357- 7/55، 256- 8/6، 85-2/13، 17-7/26، 65/3- 1/0 و 1/34- 1/5 میلی گرم بر کیلوگرم خاک بود. مقایسه میانگین غلظت فلزات در کاربری های مختلف نشان از تاثیر یکسان کاربری اراضی بر تجمع و غلظت As، Pb، Zn و Cu دارد، ولی در مورد Ni و Cd بیان کننده تاثیر متفاوت کاربری اراضی بر تجمع این فلزات است. هنگامی که متوسط مقدار پوسته زمین (Crust) به عنوان زمینه مرجع مورد استفاده قرار گرفت مقادیر Cf آرسنیک در همه کاربری ها بالاتر از سایر فلزات به دست آمد که نشان دهنده آلودگی زیاد خاک های منطقه است. شاخص بار آلودگی (PLI)  نیز در کاربری های اراضی به صورت  کشاورزی (39/2) < مرتع (4/2) < صنعتی (3) بود که بیان کننده آلودگی و روند تدریجی تخریب خاک در اثر آلودگی فلزات سنگین است. میانگین  PER بر اساس GB مرجع و محلی به ترتیب سطح آلودگی خیلی زباد و کم را در همه کاربری ها نشان دادند. تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) نشان داد Pb و Zn دارای منابع انسانی مشترک در ارتباط با معدن کاری و فعالیت های صنعتی هستند؛ در حالیکه Cu و Ni احتمالا ارتباط با زمین شناسی منطقه دارند. Cd نیز اساسا به فعالیت های کشاورزی و صنعتی مرتبط است و منشا As را می توان به عوامل طبیعی، گازهای صنعتی، معدن کاری، علف کش ها و استفاده از کودهای مرغی و غبارات اتمسفری نسبت داد.