واکاوی دیدگاه های فریقین درباره «الذین اوتوا العلم» در سوره عنکبوت

در تفسیر آیه 49 سوره عنکبوت: *بل‏ هو آیات‏ بینات‏ فی‏ صدور الذین‏ اوتوا العلم‏*، ابهاماتی درباره عبارت های «هو آیات بینات» و «الذین اوتوا العلم» وجود دارد و با توجه به این که رجوع ضمیر «هو» به چه کسی و یا چه چیزی است، مفهوم «آیات بینات» و مهم تر از آن، تعیین مصداق «الذین اوتوا العلم» تغییر خواهد کرد. این پژوهش با شیوه توصیفی تحلیلی، به بررسی دیدگاه های تفسیری فریقین در پنج قرن نخست هجری پرداخته است. دیدگاه های فریقین درباره مصداق عبارت «الذین‏ اوتوا العلم‏» عبارتند از: اهل کتاب و علمای آنان، اهل کتابی که مسلمان شده اند، مومنان، علما، پیامبر اسلام و امامان معصوم. در این میان امامان فقط خود را مصداق آیه معرفی نموده اند. در نقد دیدگاه ها، نخست در تعیین مرجع ضمیر «هو» بین پیامبر و قرآن، مشخص شد که قرآن مرجع ضمیر است و درنتیجه، برخی از مصادیق ذکرشده برای عبارت «الذین‏ اوتوا العلم‏» صلاحیت مصداق بودن را از دست دادند و با تبیین مفهوم عبارت «آیات‏ بینات‏»، اختصاص «الذین‏ اوتوا العلم» ‏‏به پیامبر اکرم و امامان معصوم آشکارگردید که در برخی روایات تفسیری شیعه بدان اشاره شده است.