تحلیل آماری - همدید بارش های سنگین دو حوضه آبریز کرخه و دز

بارش های سنگین به عنوان عامل مخاطره انگیز در بروز حوادث طبیعی نظیر سیل هستند. بنابراین شناسایی و پیش بینی وقوع آنها از جمله اقداماتی است که می تواند خسارت های ناشی از آن را کاهش داد. این مطالعه با هدف تحلیل و تبیین بارش های سنگین با استفاده از روش های آماری - همدید انجام گرفت. بدین منظور از داده های بارش 14 ایستگاه سینوپتیکی و باران سنجی دو حوضه کرخه و دز در بازه زمانی 60 ساله (2019 - 1959) استفاده شد. در این رابطه ابتدا با استفاده از تابع توزیع احتمالات حد نهایی تیپ یک (گامبل) آستانه بارش سنگین تعیین شد. نتایج بدست آمده از آستانه های بارش سنگین مشخص کردند که به طور متوسط بارش بیش از 7/40 میلی متر در حوضه کرخه و متوسط بارش بیش از 47 میلی متر در حوضه دز به عنوان بارش سنگین محسوب می شوند. تعداد روزهای بارش سنگین حوضه کرخه متوسط 118 روز و حوضه دز 81 روز است. آستانه سیلاب خیزی حوضه کرخه کمتر از حوضه دز است. بنابراین بارش های کرخه ناگهانی تر و نامنظم تر رخ می دهد در حالی بارش های حوضه دز از سری های زمانی به هنجارتری برخوردار است. در نتیجه حوضه کرخه از نظر افزایش بارش های سنگین منجر به سیلاب آسیب پذیرتر از حوضه دز است. نتایج حاصل از تحلیل همدید نشان داد در تمام الگوها همدیدی سامانه های سودانی و سامانه ادغامی سودانی - مدیترانه نقش موثری در ایجاد بارش سنگین همزمان در هر دو حوضه کرخه و دز داشته اند. همچنین عمیق شدن ناوه مدیترانه در ترازهای میانی جو سبب فعال شدن سامانه کم فشار مرطوب بر روی سودان و دریای سرخ می شود. سامانه سودانی به واسطه حرکت به سمت شمال و شمال شرقی ناوه مدیترانه بر روی منطقه مورد مطالعه سبب ایجاد بارش سنگین می شود. منبع اصلی تامین رطوبت این بارش از دریای عرب، دریای عمان، دریای سرخ و مدیترانه است.