بهبود کیفیت بذرهای طبقه مادری حاصل از ارقام ذرت (Zea mays L.) رشد یافته در خاک شور با تلفیق بیوچار، قارچ مایکوریزا و محلول‏پاشی سیلیسیم

بذر مهم‏ترین نهاده بخش کشاورزی است که زمینه ازدیاد، بقا و گسترش گیاه را فراهم می‏کند. بنابراین شناخت عوامل تاثیرگذار بر تولید بذر و کیفیت آن در مراحل تولید و برداشت دارای اهمیت زیادی است. گزارش های قبلی نشان می دهند که کاربرد ترکیب های اصلاح کننده خاک مانند بیوچار، قارچ مایکوریزا آربوسکولار و محلول‏پاشی سیلیسیم، می‏توانند سبب بهبود شاخص‏های جوانه‎زنی در بذرهای تولید شده تحت شرایط تنش های محیطی به ویژه تنش شوری شوند. آزمایش هایی که تا کنون به منظور بررسی اثر بیوچار، قارچ مایکوریزا و محلول پاشی سیلیسیم بر رشد گیاه و تحمل به تنش شوری انجام شده است، بیش تر در مورد کاربردهای منفرد هر یک از این اصلاح کننده های خاک بوده است و شواهد کمی از اثرات هم‏افزایی آنها به ویژه برای گیاهان رشد یافته تحت شرایط خاک شور وجود دارد. هدف از این آزمایش، بررسی اثرات هم‏افزایی بیوچار، قارچ مایکوریزا آربوسکولار و محلول‏پاشی سیلیسیم بر بهبود کیفیت بذرهای طبقه مادری ارقام ذرت تحت شرایط خاک شور بود.مواد و روش ‏ها: این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان فسا، استان فارس، در سال 1399 در یک مزرعه تحقیقاتی با هدایت الکتریکی 01/6 دسی زیمنس بر متر انجام شد. عامل اول سه رقم ذرت شامل رقم زودرس 370، رقم میان رس 604 و رقم دیررس 704 و عامل دوم منابع اصلاح کننده خاک در هشت سطح شامل بدون کاربرد مواد اصلاح کننده به عنوان شاهد، بیوچار، قارچ مایکوریزا آربوسکولار، محلول‏پاشی سیلیسیم، بیوچار+ قارچ مایکوریزا آربوسکولار، بیوچار+ محلول‏پاشی سیلیسیم، قارچ مایکوریزا آربوسکولار+ محلول‏پاشی سیلیسیم و بیوچار+ قارچ مایکوریزا آربوسکولار+ محلول‏پاشی سیلیسیم) بود. صفات اندازه گیری شده نیز شامل غلظت عناصر سدیم و پتاسیم، میزان فعالیت آنزیم آلفا و بتا آمیلاز و شاخص های جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه بودند. تجزیه های آماری شامل تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها با آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد با استفاده از نرم افزار SAS نسخه 1/9 انجام شد.یافته های تحقیق: نتایج این آزمایش نشان داد که غلظت سدیم گیاهچه در رقم 704 در تیمار تلفیق بیوچار+ قارچ مایکوریزا + محلول پاشی سیلیسیم در مقایسه با شاهد کاهش 31 درصدی نشان داد. کاربرد تیمارهای اصلاح کننده خاک به تنهایی و تلفیق آنها با هم سبب کاهش نسبت سدیم به پتاسیم، هدایت الکتریکی بذر و افزایش غلظت پتاسیم شد. به ترتیب افزایش 57 و 25 درصدی آنزیم‏های آلفا و بتا آمیلاز در تیمار تلفیق بیوچار+ قارچ مایکوریزا + سیلیسیم در مقایسه با شاهد مشاهده شد. همچنین کاربرد تیمارهای اصلاح کننده خاک به تنهایی در سطح پایین تر توانست سبب افزایش معنی‏دار درصد جوانه‏زنی شود. وزن خشک گیاهچه نیز در تیمار تلفیق بیوچار+ قارچ مایکوریزا+ سیلیسیم در رقم های 604 و 370 به‏ترتیب افزایش 15 و 10 درصدی نشان داد. از سوی دیگر بیش ترین بنیه بذر و وزن هزار دانه در ارقام ذرت مورد مطالعه نیز در تیمارهای تلفیق بیوچار+ قارچ مایکوریزا+ محلول پاشی سیلیسیم مشاهده شد.نتیجه ‏گیری: در مجموع نتایج این آزمایش تاثیر مثبت منابع اصلاح کننده خاک را در بهبود صفات و شاخص های مختلف جوانه زنی و رشد گیاهچه ارقام ذرت نشان داد. بر اساس این نتایج، کاربرد تلفیقی بیوچار+ قارچ مایکوریزا+ محلول پاشی سیلیسیم به منظور بهبود کیفیت بذر تولیدی در ارقام ذرت تحت شرایط تنش شوری توصیه می شود.