ارزیابی پایداری ژنوتیپ های نخود، برای دستیابی به ارقام پرمحصول و سازگار با مناطق دیم نیمه گرمسیری با روش تجزیه بای پلات

به منظور دست یابی به ژنوتیپ های نخود کابلی پرمحصول تر از ارقام موجود که واجد صفات مناسبی چون عملکرد دانه، تعداد غلاف در بوته بیشتر، درشتی دانه، زودرسی و دیگر صفات زراعی موردنظر باشند، تعداد 16 ژنوتیپ پیشرفته نخود انتخابی از آزمایش های پیشرفته مقایسه عملکرد سال زراعی 95-1394 به همراه ارقام شاهد عادل و آزاد به مدت سه سال زراعی (98-1395) در مناطق گچساران، گنبد، خرم آباد و ایلام در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه مرتبه کشت شدند. تجزیه واریانس مرکب اثر معنی دار ژنوتیپ، محیط و برهمکنش ژنوتیپ در محیط را نشان داد. ازاین رو از روش بای پلات برای تجزیه برهمکنش ژنوتیپ × محیط استفاده شد. دو مولفه اصلی اول در مجموع 32/50 درصد (به ترتیب 12/26 و 2/24) از کل تغییرات برهمکنش ژنوتیپ در محیط را توجیه می کردند. نمای چندضلعی بای پلات نشان داد که ژنوتیپ های 18، 9، 17 و 16 با عملکرد بیشتر از متوسط و در نزدیکی مبدا بای پلات ژنوتیپ هایی با پایداری عمومی بالا بودند. همچنین ژنوتیپ های 5، 11 و 12 به بسیاری از محیط ها سازگاری نشان می دادند. نمای تستر متوسط بای پلات نیز نشان داد که ژنوتیپ های 12، 18 و 9 نزدیک ترین ژنوتیپ ها به محور ATC و در نتیجه پایدارترین آن ها بودند و متوسط عملکرد بالایی در محیط های مختلف داشتند. نمای ژنوتیپ ایده آل بای پلات نشان داد که ژنوتیپ های 5 و 12 در نزدیک ترین فاصله از مبدا بای پلات بهترین ژنوتیپ ها و ژنوتیپ های 1، 2 و 13 نامطلوب ترین ژنوتیپ ها از نظر پایداری و عملکرد دانه بودند. با توجه به نتایج به دست آمده ژنوتیپ های 5، 12، 9 و 16 به عنوان ژنوتیپ های امیدبخش و کاندیدای معرفی انتخاب شدند.