احتراق قونسولخانه ایران در اسلامبول سرنوشت اسناد و منابع تاریخی در مذاکرات تحدید حدود (1293 قمری)

اسلامبول قدیم به دلیل نوع معماری مستعد حریق بود. این شهر در دوره عثمانی بارها دچار حریق های بزرگی شد. نوشتار حاضر، گزارشی از حریق قونسولخانه ایران در اسلامبول به سال 1293ق. است. این واقعه جز زیان های مادی، موجب از بین رفتن اسناد و منابع مهم تاریخی شد. مامور اعزامی ایران، میرزا محبعلی خان ناظم الملک مرندی یکانلو بیشتر اسناد و منابع تاریخی را برای استفاده و استناد در کمیسیون تحدید حدود ایران و عثمانی گردآوری کرده بود. او پس از سوختن اسناد و منابع موجود در قونسولخانه، دست به تکاپوی همه جانبه زد. به این منظور، نامه های متعددی به صدراعظم و وزیر امور خارجه وقت، میرزا حسین خان سپهسالار نوشت و با ذکر نشانی دقیق اسناد و منابع تاریخی، خواستار تهیه و ارسال آنها شد. نامه های او و پاسخ های سپهسالار در باره واقعه احتراق قونسولخانه ایران در اسلامبول هنوز منتشرنشده و این موضوع از دید پژوهشگران تاریخ روابط ایران و عثمانی پنهان مانده است. در جستار حاضر، با استفاده از اسناد منتشرنشده وزارت امور خارجه، جنبه های مختلف موضوع گزارش و تحلیل شده است.