بررسی تطبیقی اندیشه های تربیتی و اخلاقی ژان ژاک روسو و یوهان فردریک هربارت

مقاله حاضر با روش توصیفی درصدد مقایسه دیدگاه های تربیتی و اخلاقی دو متفکر بزرگ قرن 18 و 19 میلادی یعنی روسو و هربارت می باشد و قصد دارد وجوه افتراق و اشتراک دیدگاه های آنها درباره تربیت و اخلاق را بررسی نماید. یکی از دلایل مقایسه این دو دیدگاه این است که آرای تربیتی روسو بر نظریه تربیتی هربارت تاثیر گذاشته است. نتیجه این بررسی نشان می دهد روسو هدف غایی و نهایی تربیت را "انطباق و هماهنگی کامل با طبیعت" می داند ولی هربارت هدف نهایی تعلیم و تربیت را "تشکیل شخصیت یا منش" تصور می کند. اصول تربیت از دیدگاه روسو عبارتند از: اصلاح اجتماع بدون اصلاح روش تربیتی میسر نیست. آموزش و پرورش صحیح باید بر روان شناسی تجربی و شناخت خصوصیات روانی دوران کودکی مبتنی باشد. باید از تحمیل سلیقه مربی به عنوان بزرگسال به کودک خودداری شود. به جای روش لفظی و کتابی، روش های شهودی و عملی را به کار برد. مربی باید نیازهای حقیقی طبیعت را پرورش دهد و تلون کودک را به صورت نگرش خلاق درآورد. به نظر هربارت نیز تعلیم باید محسوس، مداوم، ترقی دهنده و مربوط به زندگی، و متناسب با مرحله رشد کودک و سابقه ذهنی و علاقه او باشد. روسو معتقد است اخلاق برترین جنبه انسان است و انسان کامل را کسی می داند که دارای فضایل اخلاقی باشد. برای هربارت نیز هدف آموزش، اخلاق است و نظام تربیتی هربارت در اخلاق پایان می پذیرد.