تحلیل کاربرد نظریه قرارگاه رفتار در مطالعات رفتار- محیط مسکن (موردپژوهی: محیط های مسکونی روستایی)

محیط زندگی انسان را واحدهای ترکیبی از "رفتار- کالبد"، به نام "قرارگاه رفتار" با ویژگی های "الگوهای رفتاری دایمی، ظرف کالبدی و دوره زمانی"، شکل داده است. قرارگاه رفتار در مساکن شهری، دارای تفکیک فضایی مناسب و عمدتا بدون هم پوشانی فضایی و زمانی است؛ لیکن در مساکن روستایی، علی رغم ظاهر ساده آنها، درهم تنیدگی خاصی بین رویدادهای رفتاری و ظرف کالبدی آنها در کنار مولفه های زمانی وجود دارد که باعث استفاده توامان از وجوه فضایی و زمانی برای رویداد رفتارها در محیط مسکن می شود. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله، به صورت ویژه نظریه قرارگاه رفتار در مطالعات رفتار- محیط مسکن روستایی با نگاهی تحلیلی به کار گرفته شد. مطابق با مبانی نظری پژوهش، ویژگی هایی همچون؛ "فعالیت قرارگاه ها، افراد شامل، فضای محاطی، مقطع زمانی و بازه زمانی رویداد فعالیت قرارگاه ها، توالی زمانی و فضایی قرارگاه ها، تفکیک و تجمع قرارگاه ها" در محیط مسکن بررسی شده اند. با توجه به ماهیت مسیله، در مرحله اول "روش تحقیق توصیفی" جهت تصویرسازی قرارگاه های رفتار به کار گرفته شد. از زیرشاخه های روش تحقیق توصیفی، از نوع "پیمایشی" و "روش مقطعی" استفاده شد که به منظور گردآوری داده های ویژگی های قرارگاه های رفتار، در یک مقطع زمانی یک ماهه از "نمونه گیری نظری هدفمند" بهره گرفته شد. در مرحله دوم این پژوهش، داده های گردآوری شده در بخش های مختلف از ویژگی های قرارگاه های رفتار مورد تحلیل محتوا قرار گرفتند و سپس داده های مبتنی بر مشاهده و مصاحبه بر پایه کدگذاری "باز، محوری و انتخابی" روش تحقیق زمینه ای بررسی شدند. داده های تحقیق، از ابزار های عکس برداری و برداشت نقشه های انتظام فضایی و دیاگرام های قرارگاه های رفتار و سپس مصاحبه و تحلیل مشاهدات حاصل شده اند. یافته های تحقیق در حوزه های "تاثیر افراد انجام دهنده فعالیت ها بر انتظام قرارگاه، زمان مندی و فضامندی فعالیت ها، تفکیک قرارگاه ها، تجمیع قرارگاه ها، توالی فضایی قرارگاه ها، توالی زمانی قرارگاه ها، خصوصیات فضایی قرارگاه ها، فواصل فضایی قرارگاه ها" تشریح شده اند. با توجه به هدف اصلی تحقیق، نظریه قرارگاه رفتار در مطالعات رفتار- محیط مسکن گسترش داده شده و روش مندی این تحقیق، در دروس "تحلیل و طراحی روستا" قابل کاربرد است. در بخش نتیجه گیری، بر اساس جدول ویژگی قرارگاه های رفتار، باید سه دسته کلی موضوعی شامل؛ 1) مشخصات کلی قرارگاه رفتار، 2) ویژگی های مربوط به نظام فعالیت ها و 3) ویژگی های فضایی قرارگاه ها مورد توجه گیرند که هر کدام در پنج زیرشاخه قابل تحقیق و پیگیری است.