ارزیابی ژرم پلاسم گندم نان و شناسایی ژنوتیپ های متحمل به کم آبی در شرایط دیم منطقه زنجان

به منظور ارزیابی تحمل به تنش کم آبی در ژنوتیپ های گندم نان، تعداد 144 ژنوتیپ در قالب لاتیس مربع با دو تکرار و در دو حالت آبیاری تکمیلی و دیم در ایستگاه تحقیقات دیم مرکز تحقیقات کشاورزی استان زنجان در طی سال زراعی 1398-1399 ارزیابی شدند. بر اساس عملکرد دانه در شرایط آبیاری تکمیلی و دیم، شاخص های مختلف تحمل به تنش اندازه گیری گردید. نتایج تجزیه واریانس بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ های موردمطالعه براساس شاخص های تحمل به تنش کم آبی بود. مقایسه میانگین ژنوتیپ ها از نظر عملکرد در شرایط آبیاری تکمیلی و دیم نشان داد که ژنوتیپ های 82، 101، 116، 13، 86، 131 و 65 دارای بیش ترین عملکرد در هر دو شرایط محیطی می باشند. بر اساس شاخص های STI، MP، GMP و HM ژنوتیپ 88 و بر اساس شاخص های TOL، SSI و YSI ژنوتیپ 41 به عنوان ژنوتیپ متحمل شناسایی شدند. به غیر از شاخص های SSI و YSI، سایر شاخص های موردمطالعه دارای هم بستگی معنی دار با عملکردهای محیطی بودند و بنابراین می توانند به طور موثری برای گزینش ارقام متحمل به تنش خشکی به کار روند. با استفاده از نمودار بای پلات حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی شاخص های تحمل ژنوتیپ ها در دو گروه مجزا قرار گرفتند. ژنوتیپ های شناسایی شده به وسیله شاخص های STI، MP، GMP و HM در یک گروه و ژنوتیپ های شناسایی شده به وسیله شاخص های TOL، SSI و YSI در گروه مجزای دیگری قرار گرفتند. ژنوتیپ های شناسایی شده در این تحقیق می تواند در برنامه های به نژادی آتی گندم نان برای تحمل به تنش کم آبی در منطقه مورداستفاده قرار بگیرند.