ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ × محیط در ژنوتیپ های آفتابگردان دانه روغنی تحت شرایط آبیاری ‏نرمال و محدود با روش بای پلات ‏GGE

با گسترش حجم داده ها، سرعت و دقت در ارزیابی های به نژادی از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. روش های آماری چند متغیره، مانند GGE، با کاهش حجم داده و پیچیدگی های محاسباتی، کمک شایانی در این راستا می نمایند. استفاده از GGE جهت معرفی ژنوتیپ هایی که دارای بیشترین سازگاری و بالاترین عملکرد هستند، سودمند ارزیابی شده است. به منظور معرفی ژنوتیپ پایدار با سازگاری بالا به تنش خشکی، 100 ژنوتیپ آفتابگردان دانه روغنی در قالب طرح لاتیس ساده 10 × 10 طی دو سال زراعی (1392-1393) در شرایط آبیاری نرمال و محدود ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد بین ژنوتیپ ها از نظر صفات آگرومورفولوژیک مورد ارزیابی اختلاف آماری معنی دار وجود دارد. بر اساس ارزیابی گرافیکی برهمکنش ژنوتیپ × محیط با GGEbiplot از برنامه metan تحت R، ژنوتیپ های شماره 57 (SDR19)، 41 (F1250/03)، 8 (254-ENSAT)، 24 (8ASB2) و 26 (H049+FSB) از نظر پایداری و عملکرد جز برترین ژنوتیپ ها بودند. ژنوتیپ 8 (254-ENSAT) بالاترین عملکرد را در بین تمام ژنوتیپ ها در تمامی محیط ها نشان داد. در مقابل ژنوتیپ 26 (H049+FSB) بیشترین عملکرد را در محیط های Y1D (سال اول- آبیاری محدود) و Y1N (سال اول- آبیاری نرمال) و ژنوتیپ های 57 (SDR19)، 41 (F1250/03) و 24 (8ASB2) بیشترین عملکرد را در محیط های Y2D (سال دوم آبیاری محدود) و Y2N (سال دوم- آبیاری نرمال) نشان دادند. بر اساس نتایج از ژنوتیپ شماره 8 با عملکرد بالا و پایدار در تمام محیط ها می توان به عنوان والد در توسعه هیبریدهای پرمحصول و متحمل به تنش استفاده کرد. نتایج تحقیق نشان می دهد بای پلات GGE روش آماری سودمندی در جهت دستیابی به نتایج کاربردی و دقیق می باشد.