ریخت شناسی بازارهای سنتی در کشورهای اسلامی با اتکا به نظریه فضای گمشده ترانسیک (نمونه مورد مطالعه: بازار زنجان و استانبول)

بازار از دوران باستان بخصوص در شهرهای ایرانی، به عنوان استخوان بندی اصلی شهر و یک فضای تعاملی شهری در زمینه های مهم اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده است. به گونه ای که حداقل دو دروازه اصلی شهر را به هم پیوند می داد و به موازات آن محلات شهری شکل می گرفتند و نظم خاصی به شهر می دادند. در دهه های اخیر با توسعه نسنجیده شهرها، شکل کالبدی آنها از بین رفته است. این پژوهش با هدف ارایه پیشنهاد جهت برطرف نمودن مشکلات ناشی از این ساختار بهم ریخته؛ سعی در کمک به بازآفرینی و احیای کالبدی شهرها و به موازارت آن افزایش آسایش و آرامش شهروندان را داشته است. جهت مطالعات عمیق تر ریخت شناسی بازار سنتی، مطالعه تطبیقی بین دو بازار زنجان و استانبول از دو کشور اسلامی با تکیه بر نظریه فضای گمشده ترانسیک انجام شده است. این پژوهش به صورت روش های ترکیبی (تاریخی- تحلیلی و تطبیقی) و ابزار جمع آوری اطلاعات مورد استفاده در بخش مبانی نظری به صورت مطالعات کتابخانه ای بوده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که یک بازار در شهرهای سنتی ایران همانند یک آرماتور شهری عمل کرده و نقش نظم دهی و مکان دهی به عناصر مهم شهری را داشته است. علاوه بر اینها بازار در ایران یک مجموعه ای بزرگ بوده که دارای زیرمجموعه های کوچک همچون حسینیه ها، مساجد و... است، در صورتی که بازارهای ترکی فاقد شکل هندسی از پیش تعیین شده بوده و بدون برنامه ریزی و تنها با توسعه شهر و نیازهای مردم رشد کرده و به موازات آن، کاروانسراها، خان ها، دکان ها و... ساخته شده است و نتیجه آن یک پلان بی نظم برای بازار است.نتایج این پژوهش می تواند به ارایه راهکارهایی برای طراحان شهری و معماران، در بازآفرینی مسیرهای شهری و باززنده سازی محلات باشد.