بهینه سازی عصاره گیری دانه شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) به روش سطح-پاسخ بر اساس بتاسیتوسترول

شنبلیله از نظر خواص درمانی یکی از پرمصرف ترین گیاهان دارویی است و در مطالعات مختلف اثرات دارویی متعددی از آن مشاهده شده است. عصاره دانه شنبلیله حاوی بسیاری از مواد موثره از جمله استرول ها (عمدتا بتا سیتوسترول) است.

این تحقیق به منظور تعیین روش استخراج بهینه برای بذر شنبلیله بر اساس میزان بتا سیتوسترول ردیابی شده در HPLC با استفاده از روش سطح-پاسخ (RSM) انجام شد.

ابتدا حلال مناسب انتخاب شد. متغیرهای اصلی موثر بر بازده استخراج شامل دما، زمان، غلظت حلال و نسبت حلال به پودر برای بهینه سازی بهترین روش بررسی شدند. برای بهینه سازی تعداد 29 آزمایش مشخص شد که استخراج با استفاده از روش خیساندن دینامیکی انجام شده است. پس از یافتن روش مناسب، عصاره ها سه بار به دستگاه HPLC تزریق شد تا میزان بتا سیتوسترول تام آنها مشخص شود. سپس مدل سازی شد و فرمول نهایی بدست آمد.

آنالیز نتایج نشان داد که بهترین عصاره (بر اساس میزان بتا سیتوسترول کل و وزن)، با استفاده از روش استخراج خیساندن دینامیکی با اتانول 96 درصد در دمای 44 درجه سانتی گراد، مدت زمان 30 دقیقه، غلظت حلال 70 درصد و نسبت حلال به پودر 7:1 به دست آمد.

یافته ها نشان می دهد که این روش برای حداکثر استخراج ترکیبات بر اساس بتا سیتوسترول از دانه های شنبلیله کارآمدترین حالت به نظر می رسد.