بررسی تاثیر قدرت بر کتاب عالم آرای صفوی بر اساس جامعه شناسی زبان

آثار به جای مانده از هر دوره حکومتی، آیینه تمام عیار فکر و فرهنگ و زبان آن دوران است. بازتاب ایدئولوژی و ذهنیت و زبان و سیر و سلوک ار کان قدرت، تاثیر مستقیم و غیرمستقیم در شکل دهی به محتوی و ساختار آن دسته از آثار مکتوب دارد که نقش عمده در هویت بخشی به ماهیت قومی و زبان ارتباطی و گفتمان فکری را عهده دار است. از آن جا که قدرت حاکم بر دوره صفوی از سه بخش پادشاهان صفوی، قزلباشان سپاهی و عالمان دینی تشکیل شده بود و این سه گروه از سه گفتمان نظامی، دینی و عرفانی برخوردار بودند، سه نوع زبان متفاوت و متناسب با گفتمان خود برای برقراری ارتباط با مردم داشتند. اشتراک در مقاصدی چون حفظ قدرت و استمرار سلطه سیاسی بر مردم، اغلب موجب کنار آمدن با تضادهای فکری و فرهنگی بین عرفان، مذهب و سپاهی گری می شد و به همان سان که از سه زبان شخصیت پرست عرفان و معنویت گرای مذهب و خشونت نظامیان برای تسلط بر جامعه استفاده می کردند، از امکانات موجود در هر سه گفتمان نیز برای نگارش آثار ادبی و تاریخی بهره می گرفتند و آثاری مخصوص و متناسب با شیوه حکومت داری خود خلق می کردند که این تاثیر قدرت بر زبان نثر آن دوره نمایان است. از آن جا که از نظر جامعه شناسی زبان، زبان ابزار اعمال قدرت است و از این طریق علوم انسانی را به علوم اجتماعی و زبان شناسی پیوند می دهد، این پژوهش به گفتمان تاثیر قدرت بر کتاب عالم آرای صفوی از منظر جامعه شناسی زبان می پردازد و مشخص می کند که کدام قدرت ها با چه بسامدی و در چه قالبی بر نثر این کتاب تاثیر گذاشته اند.