اثرات بهره برداری آبخوان ها بر کیفیت منابع آب های زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت نیشابور، شمال شرق ایران)

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر بهره برداری از آبخوان ها بر کیفیت منابع آب های زیرزمینی دشت نیشابور (خراسان رضوی) انجام شده است. در این پژوهش روند تغییرات کیفی و کمی آب در چاه های مشاهده ای در بازه زمانی 10 ساله بررسی شد. جهت درک بهتر میزان تغییرات کیفیت آب، نمودار کموگرافی ترسیم و برای تعیین کیفیت آب از دیاگرام های شولر و ویلکوکس استفاده شد. براساس این دیاگرام ها کیفیت آب زیرزمینی دشت نیشابور (99-1398) برای مصارف شرب از خوب تا کاملا نامطبوع متغیر می باشد و حدود 27 درصد نمونه ها در رده C4-S4 و C4-S3 قرار گرفته که خیلی شور بوده و برای کشاورزی مناسب نیست. بر اساس نمودار کموگراف ترسیمی، متوسط تغییرات هدایت الکتریکی از سال 1389 تا 1399 روند افزایشی داشته و از 3600 میکروموس بر سانتی متر به 3800 میکروموس بر سانتی متر افزایش یافته است. بالاترین میزان هدایت الکتریکی در بخش غربی محدوده کال شور است. مقادیر قابل توجه رسوبات سیلتی- رسی واجد املاح تبخیری، قرارگیری در پایاب حوضه آبریز و شیب مورفولوژیکی اندک نیز موجب کاهش کیفیت آب شده است. بررسی ها نشان می دهد با افزایش مصرف بی رویه آب های زیرزمینی در ده سال گذشته، میزان سطح آب بطور متوسط سالانه 29/1 متر کاهش یافته است. بر اساس نتایج این بررسی که حاکی از افت و کاهش کیفیت آب های زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه است، می توان اذعان داشت که با روند فعلی، در آینده نه چندان دور اثرات زیست محیطی متعددی از قبیل کاهش آبدهی و یا خشک شدن چشمه ها، قنوات و چاه ها، تغییر کاربری اراضی و الگوی کشت منطقه و نشست زمین را در منطقه شاهد خواهیم بود.