ارتقاء بهره وری آبیاری گندم در ایران (بخش دوم: از دیدگاه مکانیزاسیون و مدیریت مزرعه)

کمبود منابع آب برای تولید محصولات مختلف کشاورزی از جمله گندم، یکی از چالش ها و دغدغه های اصلی کشور بوده و راه حل اصلی آن بهبود و ارتقاء بهره وری آب است. در این راستا، باید با مصرف کم تر آب، بیش ترین تولید را حاصل کرد. یکی از بزرگ ترین مشکلات برای تولید گندم، کمبود منابع آب و گسستگی روش های مختلف مدیریت آب، مزرعه و سامانه های آبیاری است. از طرفی برای اینکه مدیریت آب و مزرعه بیش ترین اثر را در افزایش بازده، کارایی و بهره وری مصرف آب داشته باشد، باید نهاده های مختلف از قبیل بذرهای هیبریدی و اصلاح شده، کود و سموم شیمیایی، استفاده از ابزارها و ماشین الات پیشرفته و عملیات مناسب کاشت، داشت و برداشت به طور مطلوب، صحیح و در زمان-مکان مناسب انجام شود. مناطقی که 80 درصد کشت و تولید گندم (آبی و دیم) در آن وجود دارد، مناطق اصلی تولید گندم هستند. بنابراین طبق اصل پارتو، 13 استان گلستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، همدان، اردبیل، لرستان، مرکزی، خوزستان، فارس، خراسان رضوی، کردستان و زنجان، به عنوان مناطق اصلی تولید گندم در ایران انتخاب شدند. نتایج نشان داد که با داده های سال زراعی 1400-1399، کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی با توسعه روش آبیاری کشت روی پشته های بلند در مناطق اصلی تولید گندم منجر به کاهش 2/154 میلیون مترمکعب آب کشاورزی می شود. هزینه اجرایی این راه کار بر اساس متوسط اجرای هر هکتار کشت روی پشته های بلند 50 میلیون ریال در سال 1400، برابر 5059 میلیارد ریال است. در نتیجه به کارگیری روش های نوین کشت روی پشته های بلند می تواند به عنوان یک ابزار مدیریتی منجر به ارتقاء بهره وری آب گندم در کشور شود.