برآورد و مقایسه تغییرات فرسایش خاک ناشی از اتلاف پوشش گیاهی در زیر حوضه های شرقی آبخیز دریاچه ارومیه

فرسایش خاک و رسوب گذاری در آبخیز در صورت تشدید می توانند پیامدهای محیط زیستی سنگینی به همراه داشته باشند. هدف این تحقیق معرفی یک روش مدل سازی با کاربرد در برآورد میزان تغییرات در فرسایش خاک در طول زمان و ارزیابی اثر پوشش گیاهی بر فرسایش در محدوده های بحرانی است. در این تحقیق برای مدل سازی هم زمان تغییرات پوشش گیاهی و فرسایش خاک از مدل سامانه پشتیبان سیاست گذاری جهانی آب (WWPSS)، استفاده شد. برای ارزیابی تغییرات پوشش گیاهی در بازه زمانی 2020-2000 از داده های پایگاه داده های مدل که از تصاویر ماهواره ای MODIS VCF اخذ می گردد، استفاده شد. همچنین برای سنجش مقدار و تغییرات در فرسایش خالص خاک (فرسایش منهای رسوبگذاری در همان محل) در دو وضعیت پایه و جاری (قبل و بعد از کاهش پوشش گیاهی)، از نقشه ها و محاسبات حاصل از اجرای مدل بهره گرفته شد. بر اساس یافته های این تحقیق، میانگین درصد پوشش علفی- مرتعی حوضه مورد مطالعه در بازه زمانی مورد نظر، از 36/78% در شرایط پایه (سال 2000) به حدود 47% در شرایط موجود کاهش یافته است. مقدار میانگین فرسایش خالص خاک در دو زیر حوضه آجی چای و مردوق چای به ترتیب بیش از 277% و 33% افزایش یافته است که این دو زیرحوضه را در میان چهار زیرحوضه مورد مطالعه به عنوان محدوده های بحرانی فرسایش خاک تعیین می نماید. درمجموع همان گونه که انتظار می رفت، اتلاف 40 درصدی پوشش گیاهی در محدوده مورد مطالعه، پیامدهای مخاطره آمیزی را طی دوره زمانی موردبررسی بجای گذاشته است و به صورت تجمعی منجر به تخریب بیش از 8 میلیون تن خاک طی 15 سال شده است. روش به کار گرفته شده در این تحقیق می تواند با کاربرد در ارزیابی های کمی و سریع محیط زیستی که نیازمند تعیین کمیت های دقیق تری از پیامد های محیط زیستی مانند فرسایش خاک هستند، مفید واقع گردد.